از دوران نوجوانی به آثار و سبک زندگی سنتی علاقه داشتم و احیا هنر و سبک زندگی گذشتگان برایم لذتبخش بود. حدود ۱۳ سالگی به کار صنایعدستی مس گرایش پیدا کردم و به علت موروثی بودن این هنر و درگذشت اساتید قدیمی این صنعت هیچ استادکاری در شهر خرم آباد وجود نداشت که نزدش شاگردی کنم پس فقط تعدادی ظروف مسی قدیمی را خریداری کردم و مشغول سفیدکاری و تعمیر آنها شدم.
وضعیت بازار آهن قراضه در ایران و جهان
یک جستجوی ساده درباره تعدد فعالان حوزه ضایعات فولادی اعم از شرکت ها، مراکز و نهادهای فعال تا کسانی که هنوز با روش های سنتی در کوچه و خیابان، در پی خرید و فروش فلزات ظاهرا به دردنخور هستند، گویای این است که تجارت آهن قراضه در بین انواع فلزات، جایگاه ویژه ای را داراست. رونق بازار ضایعات آهن و فولاد، فقط به ایران اختصاص ندارد بلکه این قراضه های پول ساز، بازار جهانی را نیز تسخیر کرده اند. کاربرد فراوان و قیمت نسبتا مناسب آهن در مقایسه با سایر فلزات، مقاوم و ارزان بودن آن و استفاده از آهن در صنایع مختلف از جمله ساخت و ساز، انواع دستگاه ها و ماشین آلات، کشتی ها، قطارها، خودروها، تجهیزات نظامی و امنیتی و نظایر آن، موجب شده از آهن قراضه و آهن پاره به «طلای صنعت فولاد» تعبیر شود.
به گفته بازار مس داخل کشور کارشناسان، حدود 95 درصد فلزات تولیدی در دنیا، از جنس آهن است که یکی از معروف ترین آلیاژهای این عنصر، فولاد است. از این رو، ضایعات آهن و فولاد، که شاید از دیدگاه مردم عادی، چندان با اهمیت تلقی نمی شوند، از به صرفه ترین و درآمدزاترین فلزات به شمار می روند. اتفاقا از مزیت های آهن، قابلیت بازیافتی بودن ضایعات آن است و اینکه این بازیافت، چندین بار قابل تکرار است. به تعبیر دیگر، آهن، فلزي برگشت پذير است و مي توان محصولات آهني را پس از مصرف، مجددا به صورت قراضه ذوب کرد. علاوه بر این ها، صرفه جویی 75 درصدی در منابع انرژی و مصرف مواد خام با استفاده از قراضه ها به طور کلی و بازیافت محصولات مختلف، مزیتی غیر قابل انکار است. همچنین یکی از کمبودهای اساسی در افزایش ظرفیت تولید فولاد کشور، آهن قراضه است.
تعریف آهن قراضه
ضایعات آهن یا آهن قراضه (Scrap Iron)، ضایعات فولادی و چدنی کم کربن، تولیدات معیوب و غیر قابل مصرف است که بازیافت پذیر باشند؛ به بیان دیگر، آهن قراضه، اضافات به دردنخور و قابل بازیافت محصولات غیر قابل استفاده است؛ محصولاتی که در صنایع ساختمانی، خودروسازی، کارخانه، ساختمان سازی یا مانند آن ایجاد شده باشند. قراضه به عنوان یکی از اصلی ترین منابع تامین فلزات در صنایع مختلف است.
منابع تامین آهن قراضه و کاربردهای آن
در مجموع، منابع تامین آهن قراضه را می توان شامل موارد زیر دانست:
الف- منابع خانگي
آهن قراضه از محل دور ريز فلزي حاصل از لوازم خانگي و بسته بندي مواد غذايي، ضايعات اماكن عمومي، ضايعات صنايع توليدي و محصولات فولادي و برگشتي، ضايعات حاصل از خطوط توليد فولادسازي ها، خودروسازي ها، پرسكاري ها، لوازم خانگي سازي ها، كشتي بازار مس داخل کشور سازي ها، ماشين سازي ها، قطعه سازي ها، دكل هاي انتقال نيرو، راه آهن، صنايع نفت و پتروشيمي، صنايع كارخانجات سيمان، سدسازي ها، پل سازي، تاسيسات از هر قبيل، صنايع ماشين آلات كشاورزي، آهنگري و ريخته گري، آهن آلات به جا مانده از خرابي سيل و زلزله، تخريب خانه كلنگي، دمونتاژ كشتي ها و واگن قطارها و بازسازي خطوط ريل راه آهن و ماشين آلات راه سازي و انواع خودروهاي از رده خارج و بازسازي خطوط توليد تامين مي شود.
مهم ترین کاربرد آهن قراضه را علاوه بر بازیافت و استفاده دوباره در تولید آهن و فولاد، کمک به محیط زیست و نیز کاهش قیمت آهن می توان در قالب موارد زیر ارائه کرد:
- بسته بندی شامل تولید کنسروهای غذایی مانند کنسرو رب گوجه فرنگی، تن ماهی، غذاهای آماده و قوطی های نوشابه
- صنایع شامل تولید کشتی، انواع خودرو، انواع کانتینر و کانکس، هواپیماها، لوله های فلزی، لوازم الکترونیکی، یراق آلات، پیچ و مهره، ساخت پروژه های راه سازی و پل سازی، سم زدایی فاضلاب صنعتی با استفاده از نانو ذرات آهن و نظایر آن
- مصارف خانگی مانند نیمکت، میز، دستگیره درها، کلیدها، لامپ ها و وسایل دکوری و نیز مبلمان منزل در سبک های مدرن و فوق مدرن
همچنین بازیافت و استفاده مجدد از قراضه های آهنی به روش های مختلفی از جمله شارژ آن در کوره های EAF و BOF برای تبدیل به شمش و سایر محصولات صورت می گیرد.
انواع آهن قراضه
آهن قراضه ها یا ضایعات آهن از ابعاد گوناگون، قابل طبقه بندی هستند و با توجه به تنوع بالای انواع محصولات فولادی، دسته بندی های متنوعی دارند که بر اساس پارامترهای مختلفی انجام می شود. درجه بندی قراضه، انواع قراضه را از لحاظ خلوص آهن موجود در آن مشخص می کند. نحوه درجه بندی آهن قراضه توسط کارخانجات فولاد تعیین می شود که همیشه نیز از سوی آنها رعایت نمی شود. به هر حال، برای آگاهی از تاثیرات آهن قراضه در صنعت، شناخت انواع آهن قراضه، درجه بندی و سطح کیفیت آن، حائز اهمیت است.
در یک تقسیم بندی کلی، فلزات دو نوع هستند: اول فلزاتی که در ترکیب اصلی آنها آهن به کار رفته مانند بدنه ماشین آلات، لوازم خانگی، در و پنجره، مصالح و اسکلت ساختمان و نظایر آن. دوم فلزاتی که در ترکیب اصلی آنها آهن به کار نرفته مانند مس، آلومینیوم، روی، سرب و مشابه آن. این فلزات، در فویل ها، قوطی های کنسرو و در و پنجره های آلومینیومی قابل مشاهده اند و میزان آنها از فلزات آهنی کمتر است. بنابراین گروه اول، نقش ویژه ای در صنعت دارند چرا که حجم آنها در مقایسه با فلزات غیر آهنی، بسیار بیشتر است.
طبقه بندی اول: هرچند درباره انواع آهن قراضه و درجه بندی آن، طبقه بندیهای مختلفی در بازار و حتی متناسب با نوع شرکت فعال در این عرصه وجود دارد، اما این موضوع به صورت استاندارد نیز تعریف شده است. انواع آهن قراضه و درجه بندی آن طبق استانداردهای تعیین شده توسط موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران در دهه 1370 به 8 نوع زیر طبقه بندی شده است:
- قراضه آزاد که انواع قراضه نو، کهنه و مخلوط را بعد از جمع آوری و آماده سازی بدون بسته بندی شامل می شود.
- قراضه نو یا برگشتی واحدهای صنعتی که در مراحل تولید فولاد خام یا محصول نهایی در واحدهای صنعتی ایجاد می شود و غالبا فاقد زنگ زدگی است مانند انواع خرسک، شمشه و…
- قراضه کهنه که در جریان مراحل متفاوت مصرف محصولات فولادی ایجاد می شود.
- قراضه مخلوط که متشکل از مخلوط انواع قراضه است.
- قراضه بسته که به دلیل افزایش وزن مخصوص ظاهری و یا آسانی در حمل و نقل بسته بندی می شود.
- قراضه سبک بار که وزن مخصوص ظاهری آنها از 5 تا 0.8 تن بر متر مکعب است.
- قراضه متوسط بار که وزن مخصوص ظاهری آنها از 8 تا 1 تن بر متر مکعب است.
- قراضه سنگین بار که وزن مخصوص ظاهری آنها 1 تن بر متر مکعب و یا بیشتر است.
طبقه بندی دوم: همچنین طبق مصوبه موسسه مذکور، آهن قراضه ها بر اساس درجه تمیزی یا کیفیت شیمیایی، به صورت زیر دسته بندی شده اند: درجه 1 (حداقل میزان آهن، 97 درصد)، درجه 2 (حداقل میزان آهن، 94 درصد)، درجه 3 (حداقل میزان آهن، 92 درصد). هرچند در مصوبه موسسه تحقیقات و استاندارد صنعتی تصریح شده که قراضه هایی با مشخصات بازار مس داخل کشور شيميایی خارج از سه درجه ذكر شده مشمول مقررات اين استاندارد نیست با این حال، اکنون درجه های دیگری مانند سوپر ویژه، ویژه، درجه 4 و ضایعات ممنوعه نیز در بازار آهن قراضه مطرح است.
طبقه بندی سوم: بر اساس یک تقسیم بندی دیگر، انواع آهن قراضه به شکل زیر دسته بندی شده است: سوپر ویژه شامل آهن آلات ساختمانی، شاسی خودروهای سنگین، ورق های روغنی زنگ زده، ویژه شامل سر تیرآهن، تکه نبشی، کناره ورق های ضخیم، درجه یک شامل ریل قطار، انواع چرخ دنده، قوطی و پروفیل زنگ نزده، درجه دو شامل ضایعات در و پنجره، دوچرخه و موتور، میلگرد کلاف شده، درجه سه شامل ورق های گالوانیزه و شلنگ های سوخته، درجه چهار شامل انواع پلیسه زنگ زده. همچنین سه گروه ضایعات آهن آلیاژی، ضایعات آهن روغنی و ضایعات آهن گالوانیزه زیر شاخه این دسته بندی به شمار می روند.
طبقه بندی چهارم: درجه بندی دیگر که بعضا در كارخانجات مصرف كننده داخلي رايج است، عبارتند از: ويژه، سنگين 1، سنگين 2، متوسط 1، متوسط 2، سبك 1، سبك 2، سبك 3، پرسي بدنه، بدنه باز، پرسي مخلوط، سفاله يا تراشه حاصل از تراش كاري ها به صورت فله و بلوكه يا پرس شده، گالوانيزه (پرسي و باز)، ته پاتيل، پرسي روغني درجه 1 و پرسي روغني درجه 2.
طبقه بندی پنجم: برخی منابع دیگر، انواع مرسوم آهن قراضه در بازار را شامل قيچي سنگين، قيچي متوسط، سبك بار، روغني و پرسي ذکر کرده اند.
بازار آهن قراضه در جهان
با توجه به حجم تولید خام در جهان، بازار قراضه آهن، یکی از بازارهای مهم جهانی است. از آنجایی که در دنیا، ضایعات از جمله آهن قراضه، به عنوان یک سرمایه ملی محسوب می شود و غالبا صنایع داخلی با کمبود آهن قراضه مواجهند، برخی از کشورها، صادرات آن را ممنوع کرده اند. آهن قراضه علاوه بر اینکه موجب رشد اقتصادی در آمریکای شمالی و اروپا شده، رونق گسترده ای در بازار کشورهای در حال توسعه از جمله ایران داشته است.
بر اساس آمار بین المللی تجارت قراضه آهن، میزان تجارت جهانی آهن قراضه در سال 2018، بیش از 150 میلیون تن بوده و برزیل، آمریکا، انگلستان و آلمان از جمله کشورهای قدرتمند در حوزه صادرات آهن قراضه محسوب می شوند؛ به گونه ای که این چهار کشور با ایجاد زیر ساخت های مناسب و موفقیت در زمینه جمع آوری و بازیافت آهن قراضه، حدود 46 درصد صادرات قراضه آهن در نیمه دوم سال 2018 را به خود اختصاص داده اند. همچنین ترکیه، هند، کره جنوبی و ایتالیا نیز بزرگ ترین واردکنندگان قراضه آهن در نیمه دوم سال 2018 در جهان بوده اند که حدود 40 درصد واردات این محصول به این کشورها، تعلق داشته است. همچنین صادرات قراضه آهن در سال 2017 از سوی آمریکا به سه کشور ترکیه، مکزیک و تایوان، حدود 6 میلیون و 700 هزار تن بوده و کشورهای چین و کانادا نیز در ردیف واردکنندگان بعدی قرار گرفته اند.
بازار آهن قراضه در ایران
صنعت قراضه آهن، به دلیل امکان بازیافت و کاربردهای فراوان در مصارف خانگی، صنایع و بسته بندی، در ذات خود، پول ساز است و در داخل کشور نیز بازار پر رونقی دارد. برخلاف برخی تصورات عمومی مبنی بر وضعیت نامناسب درآمد افرادی که در زمینه جمع آوری بازیافت ضایعات از جمله آهن قراضه فعالیت می کنند، اتفاقا شاغلان این صنعت، اعم از خریداران و فروشندگان، خصوصا دلالان، نسبت به بازار مس داخل کشور بسیاری از اقشار جامعه، وضعیت درآمدی مناسب تری دارند.
بنا بر آمار غیر رسمی منابع مختلف، طی سال های اخیر، حدود 30 هزار نفر در زمینه آهن قراضه فعالیت می کنند، با این وجود علی رغم پیشرفت های صنعت فولاد کشور و رشد گسترده شرکت های فعال در حوزه تجارت ضایعات آهن، به دلیل کم سوادی و دوره گردی بسیاری از جمع آوری کنندگان آهن قراضه و استفاده از روش های سنتی بازیافت فلزات، تامین آهن قراضه متناسب با نیاز بازار داخلی میسر نشده و همچنان بین میزان تولید و میزان نیاز بازار، فاصله زیادی وجود دارد.
میزان تولید آهن قراضه در ایران، طی سال های گذشته، از 1.5 تا 2.5 میلیون تن در سال، متغیر بوده است اما نیاز کشور بر اساس چشم انداز 1404، حدود 6 میلیون تن و براساس نیاز کنونی کارخانجات حدود 5 میلیون تن در سال است. اگر میانگین تولید فعلی را سالانه 2 میلیون تن در نظر بگیریم، برای تامین نیازهای کارخانه ها و نیز تحقق سند چشم انداز باید بیش از دو برابر و حدود سه برابر رقم فعلی، آهن قراضه تولید کنیم.
در حال حاضر، قیمت آهن قراضه در بازار، متناسب با نوع و درجه خلوص آن، متفاوت است. همچنین تعیین نحوه درجه بندی انواع ضایعات آهن، توسط کارخانجات فولاد در شهرهای مختلف، در قیمت آن موثر است. اکنون (اوایل مردادماه 99)، قیمت آهن قراضه، براساس گزارش وب سایت نرخ باکس و با توجه به اعلام کارخانه های تولیدی شمش فولادی، در شهرهای مختلف، در قالب درجه بندی ویژه، یک و دو از 4500 تا 6200 تومان، متغیر است و با توجه به بی ثباتی بازار ارز و نوسانات قیمتی، احتمال افزایش قیمت آن وجود دارد.
با این حال، کمبود آهن قراضه در کشور، صادرات، قاچاق یا خروج غیر قانونی آن، مشکلات عدیده ای را برای کارخانجات و صنایع داخلی فراهم می کند. از سوی دیگر، واردات آهن قراضه به خاطر استراتژیک بودنش، مشکلات تحریمی و با توجه به اینکه قیمت آن، تحت تاثیر بازار جهانی است، به دلیل کاهش شدید ارزش پول کشور، صرفه اقتصادی ندارد و به گفته کارشناسان، در شرایط موجود، قیمت ضایعات آهن وارداتی از قیمت شمش داخلی بیشتر خواهد بود؛ علاوه بر این، حتی پایین بودن تعرفه ها بعضا موجب خروج قراضه آهن و فولاد از کشور شده که آسیب های جبران ناپذیری به اقتصاد ملی وارد می سازد.
چشم انداز آهن قراضه
کارشناسان درباره چشم انداز آهن قراضه در جهان، نظرات قابل تاملی دارند. به گفته صاحبنظران این صنعت، در حال حاضر، حدود 20 درصد تولید فولاد جهان از طریق قراضه و باقی مانده آن با 1200 تن سنگ آهن تامین می شود. اهمیت تولید و بازیافت آهن قراضه تا آنجاست که بر اساس پیش بینی ها، حدود سه الی چهار دهه آینده یعنی سال 2050 تا 2060، برای تولید فولاد فقط از قراضه استفاده خواهد شد و نیازی به سنگ آهن نیست، زیرا تا آن زمان، مقدار قراضه موجود در جهان برای تولید فولاد، کافی است. با این حال، سیاست های تحریمی آمریکا و نیز مناقشات سیاسی این کشور با چین و روسیه به عنوان تولیدکنندگان بزرگ فولاد در جهان و تعرفه گذاری های موجود، موجب اختلال و ابهام در بازار شده که بر روی بازار آهن قراضه در دنیا و ایران نیز تاثیرگذار است.
بازار مس داخل کشور
مدیر عامل شرکت دنیای مس کاشان:
تابلوی بورس کالا، مرجع قیمت مس در بازار داخل است
اعتبار- با توجه به عرضه\r\n مستمر شرکت های بزرگ تولیدی مس کشور در بورس کالا طی سال های اخیر، تابلوی\r\n بورس کالا علاوه بر شفاف سازی روند معاملات و قیمت ها به تنها مرجع قیمت \r\nمعاملات در بازار داخلی تبدیل شده است. \r\n\r\n
به گزارش پایگاه خبری اعتباربه نقل از بازار سرمایه ایران، با\r\n توجه به عرضه مستمر شرکت های بزرگ تولیدی مس کشور در بورس کالا طی سال های\r\n اخیر، تابلوی بورس کالا علاوه بر شفاف سازی روند معاملات و قیمت ها به \r\nتنها مرجع قیمت معاملات در بازار داخلی تبدیل شده است.
مدیر\r\n عامل شرکت دنیای مس کاشان در این رابطه\r\n گفت: بورس کالای ایران بازاری است که براساس رقابت سالم و شفاف بنا شده \r\nاست، از این رو شرکت دنیای مس کاشان به عنوان یکی از شرکت های تولیدی مس در\r\n کشور، عمده محصولاتش را از طریق بورس کالا به فروش می رساند.
وحید\r\n اسلامیان اظهار داشت: از آنجا که مس از همان ابتدای فعالیت بورس کالای \r\nایران به صورت مداوم و منظم در این بازار عرضه شده و فعالان بازار این فلز \r\nنیز به خوبی با روند معاملات و نحوه قیمت گذاری مس در بورس کالا آشنا \r\nهستند، قیمت های درج شده بر تابلوی بورس به مرجع نرخ مس در بازار داخلی \r\nتبدیل شده است؛ از این رو اگر معاملاتی در بازار آزاد انجام شود به طور حتم\r\n براساس قیمت های درج شده بر تابلوی بورس صورت می گیرد.
وی\r\n در ادامه به نحوه قیمت گذاری مس اشاره کرد و افزود: مس تولیدی دنیای مس بر\r\n اساس میانگین قیمت های جهانی� و نرخ دلار کشف می شود، بر همین اساس محصول \r\nما همیشه در معاملات با تقاضای خوبی رو به رو بوده است.
مدیر\r\n عامل شرکت دنیای مس کاشان گفت: پیش بینی می شود به دلیل کاهش نوسانات نرخ \r\nارز و افت و خیز آرام بازارهای جهانی، قیمت ها با همین روند ادامه خواهد \r\nداشت و در حال حاضر برنامه ای بر افزایش و کاهش قیمت ها نداریم.
به\r\n گفته وی شاید نوسان پارامترهای تاثیر گذار بر روند معاملاتی مس در بازار \r\nآزاد تاثیر هیجانی بگذارد، اما قیمت ها در بورس با توجه به فرمول میانگین \r\nقیمت هفتگی، این امکان را به خریداران می دهد که به راحتی معاملات هفته های\r\n آتی را پیش بینی کنند و از هیجان های کاذب به دور باشند.
مدیرعامل\r\n دنیای مس کاشان در ادامه به موضوع مذاکرات هسته ای هم اشاره کرد و افزود: \r\nتنها خبری که طی مدت اخیر بر روند معاملاتی این محصول تاثیر گذار بوده، \r\nاخبار مربوط به مذاکرات هسته ای بین ایران و گروه 1+5 بوده است که اندکی \r\nموجب افزایش محدود معاملات و ترس برخی خریداران از احتمال بروز شوک قیمتی \r\nشد، چرا که هنوز نتایج این مذاکرات به طور دقیق مشخص نیست.
بر\r\n اساس این گزارش، شرکت صنایع تولیدی دنیای مس کاشان امروز 270 تن مس مفتول \r\nرا با قیمت پایه 208 هزار و 704 ریال در تالار صنعتی و معدنی بورس کالای \r\nایران عرضه کرد که کل این محموله با قیمت پایه مورد معامله قرار گرفت.
بازار مس داخل کشور
اقتصادسبز آنلاین: مجید هاتف وحید مدیرعامل شرکت سرمایهگذاری گروه مالی کیمیا مس ایرانیان گفت: شرکت سرمایهگذاری کیمیا مس ایرانیان به عنوان یک نهاد مالی که به طور صد درصدی متعلق به شرکت مس است.
اقتصادسبز آنلاین: مجید هاتف وحید مدیرعامل شرکت سرمایهگذاری گروه مالی کیمیا مس ایرانیان گفت: شرکت سرمایهگذاری کیمیا مس ایرانیان به عنوان یک نهاد مالی که به طور صد درصدی متعلق به شرکت مس است با هدف خلق ارزش افزوده بالاتر از بازار پول تاسیس شده است.
به گزارش خبرنگار ما، هاتف با بیان اینکه موضوع تاسیس این شرکت با تصویب هیاتمدیره محترم شرکت مس در دستور کار قرار گفته است اظهار داشت: خوشبختانه اردیبهشت ماه امسال موفق به اخد موافقت اصولی از سازمان بورس و اوراق بهادار شدیم و هماکنون در مرحله بررسی صلاحیت اعضای هیاتمدیره جدید هستیم.
وی با بیان اینکه مجوز اختصاص 500 میلیارد تومان به این شرکت صادر شده است، اظهار داشت: بر اساس این مجوز 80 درصد این مبلغ در سرمایهگذاری کوتاهمدت و 20 درصد در سرمایهگذاریهای بلندمدت صرف شود.
وی با بیان بازار مس داخل کشور این که یکی دیگر از اهداف این شرکت حمایت از سهم فملی در مواقع حساس است، گفت: ما در نقش شرکت بازار گردان عمل نمیکنیم و به دنبال خلق ارزشافزوده بالاتر از بازار پول برای شرکت ملی مس هستیم.
وی افزود: مطمئنا با درایتی که مدیرعامل شرکت مس دارند این شرکت آینده درخشانی خواهد داشت.
به گفته هاتف وحید هدف غایی این شرکت استفاده از ابزارهای نوین مالی، مهندسی مالی و خدمات نوین مالی، تاسیس صندوق پروژه و تامین سرمایه برای پروژههای معدنی است.
مدیرعامل شرکت سرمایهگذاری کیمیا مس ایرانیان با اشاره به اینکه 90 درصد شرکتهایی که در کشور در حوزه تامین سرمایه فعالیت میکنند پایه و اساس بانکی دارند اظهار داشت: کیمیا مس ایرانیان اولین شرکتی است که در کشور با محوریت صنایع معدنی ایجاد میشود. / بورس24
مسگری؛ ضربآهنگ اصالت در بازار لرستان
پایگاه خبری سنگ نوشته، مصاحبه، نرگس سپهوند- این هنر خاص و پر از حوصله و تلاش استادکاران خاص خود دارد و معمولا در اقصینقاط ایران از دیرباز بهصورت موروثی با شاگردی فرزندان از پدر به پسر به ارث رسیده است و هیچکس در این هنر و صنعت زیبا خبره نشده مگر با شاگردی و چکشزنیهای مداوم و تمرین و ممارست فراوان در دکان پدر. از آنجایی که صبر و حوصله زیادی میطلبد و خلق اشکال زیبا از یک ورق مس زمانبر بوده و در مقایسه با بازار مس داخل کشور صرف زمان و انرژی مسگر دیر به فروش میرسد فقط در خانواده مسگرها رواج داشته و به عنوان یک شغل خواهان چندانی از سوی غیر ندارد.اما در شهر خرمآباد با یک پدیده خاص در ارتباط با احیای هنر مسگری مواجه هستیم. استاد علیرضا خسروی تنها مسگر پر تلاش این شهر که در محله پشتبازار خرمآباد سکونت و کارگاه دارد. با ضربات چکش مسگریاش در طنین سال ۱۴۰۰، هنوز اصالت، سبک زندگی ایرانی و شکوه مهمانوازی و پذیرایی سفره ایرانیان را تکرار میکند. شاید تنها تصویری که از شغل و هنر مسگری در ذهن داریم، صدای ممتد چکش از ضربات دست یک پیرمرد در ته دالان یک حجره باریک است که در ظلمات همان دکان سنتی هنر دستش بسیار خوش میدرخشد ولیکن علیرضا خسروی ساکن شهر خرمآباد از مسگران جوان اما کهنهکار لرستان است او متولد ۱۳۶۳ است که با ضرب شصت همان اساتید قدیمی بر پیکره مس میتازد و آثار به زیبایی و اصالت همان آفتابه لگن تزیینی و دیگهای سنتی خلق میکند.
لطفا خودتان را معرفی کنید و چه مدت است که به این حرفه مشغول هستید؟
علیرضا خسروی هستم متولد ۱۳۶۳ و از دوران نوجوانی مشغول به هنر مسگری و ساخت صنایعدستی مس شدم و در حال حاضر به مدت ۱۰ سال است در محله پشتبازار خرمآباد کارگاه دارم و مشغول به کار مسگری و فروش صنایعدستی مسی هستم.بازار مس داخل کشور
هنر مسگری یا تولیدات ظروف مسی چیست و چه صنایعی مشمول آن میشود؟
هنر مسگری شامل خلق ظروف یا اشیا از ورقات مس خام است که شامل ظروف غذاخوری و ظروف تزیینی است. کار سفیدگری ظروف مسی نیز از دیگر مهارتهای لازم در این صنعت است.
چگونه این هنر را فرا گرفتید؟
از دوران نوجوانی به آثار و سبک زندگی سنتی علاقه داشتم و احیا هنر و سبک زندگی گذشتگان برایم لذتبخش بود. حدود ۱۳ سالگی به کار صنایعدستی مس گرایش پیدا کردم و به علت موروثی بودن این هنر و درگذشت اساتید قدیمی این صنعت هیچ استادکاری در شهر خرم آباد وجود نداشت که نزدش شاگردی کنم پس فقط تعدادی ظروف مسی قدیمی را خریداری کردم و مشغول سفیدکاری و تعمیر آنها شدم.
آیا فقط این تلاش کافی بود یا حضور استادکار هم لازم بود؟
نه به هیچوجه کافی نبود و پس از گذشت چند ماه تلاش و چکشکاری پیدرپی راهی شهر بروجرد مرکز صنایعدستی مسگری در استان لرستان شدم و پیدا کردن دکان مسگری در این شهر کار دشواری نبود
اما متاسفانه در ابتدا با بیمهری و شاید کم حوصلگی فعالین این رسته مواجه شدم و هیچکس حاضر به همکاری نبود تا اینکه هوا تاریک شد و آن زمان که یک نوجوان بودم به شدت دلگیر شدم. عکس مرحوم آیتالله بروجردی روی یکی از دکانها به چشمم خورد که یکی از علمای دینی کشور در بروجرد بودند، در همین اثنا پیرمردی چکشزنان از سوی یکی از دکانها گفت: مشکلات چیست جوان؟ گفتم مسگرم اما مهارت مسگری را کامل بلد نیستم و او کسی جز استاد ابوالقاسم مشتاق از اساتید مطرح مسگری نبود که به لطف ایشان هنر سفیدگری ظروف مسی را بهطور کامل فراگرفتم.
آیا فقط یک استاد برای بهبود هنر دست شما کافی بود؟
نه هرگز. پس از آموزش سفیدگری در محضر استاد مشتاق حدود ۳ سال به کار سفیدگری مس در شهر خرمآباد مشغول شدم و بعدها بهطور اتفاقی با استاد قدر محمود گندمکار آشنا شدم که ۳۰۰ سال موروثی مسگر بودند، اصالتا بروجردی بودند و به سبک صفویه کار میکردند. ساخت بسیاری از ظروف مسی را از این استاد برجسته فراگرفتم.
اما هنوز کارم کامل نشده بود که به علت علاقه زیاد به کارم راهی اصفهان شدم در آنجا هم پیدا کردن یک استاد با قدرت بیان و حوصله گفتن پیدا نشد و شب فرا رسید و دوباره ناامید شدم که باز هم ضرب آهنگ چکشی غصه آن شب را شکست و این بار با استاد قدر مسگری در ایران استاد سید محمدعلی دادخواهی آشنا شدم که حاصل این آشنایی این بود که فوت و فن دیگسازی را از ایشان آموختم.
در حال حاضر آیا کارگاهی برای آموزش دارید؟ چه تعداد هنرجو دارید؟
بله هم اکنون در محله پشت بازار خرمآباد کارگاه دارم که در کارگاه کار پذیرش و ساخت سفارش مشتریها را انجام میدهم و فعلا هنرجو نداریم مگر در حد افراد خانواده. به علت پر زحمت بودن و زمانبر بودن صنایع مس این صنعت متقاضی چندانی ندارد.
فروش محصولات شما چگونه است؟ غرفه یا بارازچه ثابتی دارید؟
فروش کار مس متاسفانه زیاد نیست بازار مس داخل کشور البته اخیرا بحران کرونا و ضعف معیشتی مردم هم در آن دخیل است و در کل مشتریان خاص خود را دارد که کار پذیرش و ساخت سفارشات و نیز تعمیرات سفیدگری را در کارگاه انجام میدهیم و در باب فروش در بازارچه صنایعدستی باغ گلستان واقع در قلعه تاریخی فلکالافلاک خرمآباد نیز غرفه دارم که مشغول به کار فروش و عرضه ظروف مختلف مسی به شهروندان و هموطنان عزیز هستیم.
گزارش صوتی و تصویری:
فیلم مسگر خرم آبادی برای مشاهده مابقی فیلمها اینجا کلیک کنید:
بیشترین مشتری های تولیدات مس از چه طیفی هستند؟
چون مس با ظروف ارتباط دارد طبیعتا بیشترین مشتریان ما بانوان و بویژه بانوان خانهدار هستند.
ظروف مسی چه مزیتی برای بانوان دارد؟
از این رو که هر انسان روزانه به ۱/۵ تا ۲ گرم مس نیاز دارد بیشترین سفارشات این صنعت مربوط به ساخت دیگ و قابلمه است و حتی از طریق نوشیدن آب در یک لیوان مس تامین میشود. فارغ از بحث احتیاج بدن به فلز مس با ریختن آب در لیوان مسی، میکروب آب از بین میرود. کلا ظروف مسی در زمان پخت وپز به دلیل پخش حرارت یکنواخت در فرآیند پخت، غذای باکفیتی تحویل میدهند. خیلی از بانوان خانه دار و آشپزهای حرفهای تولید ماست چکیده، مربای خوشرنگ و پخت انواع غذاهای خوشمزه اصیل ایرانی را فقط از طریق قابلمه مسی توصیه میکنند.بازار مس داخل کشور
آیا تنها مزیت ظروف مسی در کاربرد آن برای تزیین یا پختن و پز است؟
خیر. از آنجایی که فلز مس، فلز تقریبا گرانبهایی است هر کس ظروف مس را خریداری کند هر زمان که خواست به علت نیاز مالی یا تنوع میتواند آنها را بفروشد و با پولش ظروف یا مایحتاح دیگری خریداری کند لذا خرید ظروف آشپزخانه یا تزیینی مسی تنها محدود به یک ظرف معمولی نبوده و به عنوان سرمایهای برای خریدار محسوب میشود که همیشه هم بازار فروش دارد.
برای تنوع سلیقه و افزایش فروش، محصولاتتان از چه روشهایی استفاده میکنید؟
از تلفیق ظروف سنتی و پایه صنعتی استفاده میکنیم که ظروف سنتی و پایهدار صنعتی جدید را کنار هم میچیینم و یا علاوه بر سفیدکاری درون ظروف قسمت بیرونی ظرف را هم سفید کرده و ظرفی کاملا سفید تحویل مشتری میدهیم.
فراگیری آموزش و راهاندازی یککارگاه کوچک تولیدات مسی چه میزان هزینه نیاز دارد؟
به منظور فراگیری این صنعت خرید ورقه مس خام برای شروع هزینه چندانی ندارد اما ادامه کار تمرین و ممارست زیادی میطلبد و کسب درآمد از آن حتما مستلزم سرمایهای کلان و تولید و فروش عمده است.
مواد اولیه یا وسایل مورد نیاز این صنعت را از کجا تهیه میکنید؟
عموما مس خام موردنیاز همه استانهای ایران از بازار شهید باهنر استان کرمان تامین میشود و یا از آنجا خریداری و در استانهایی مانند یزد، اصفهان، زنجان و غیره….. نیز به فروش میرسد.
مزیت و کاربرد ظروف مسی نسبت به دیگر ظروف در چست؟
ظرف مسی نسبت به دیگر ظروف بیان گر اصالت و سبک زندگی و پذیرایی ایرانیان است و در صورت خسته شدن از آن و یا حتی نیاز مالی مالک امکان فروش دارد اما دیگر ظروف مانند بلور، چینی و استیل و… گران خریداری میشوند و در صورت استفاده بسیار کمبها به فروش میرسند.
چه پیشنهادی برای بانوان دارید که میزان خرید و استفاده بیشتری از ظروف دارند؟
حتیالاامکان از ظروف مسی استفاده کنند ولو در حد استفاده از یک قاشق یا لیوان باشد به گفته پزشکان روزانه بین ۱/۵ تا ۲ گرم مس برای بدن نیاز است که از طریق ظرف مسی جبران میشود. خاصیت ضد میکروبی دارد و پزشکان دیگر خواص مس را اینگونه اعلام کردند؛ ضدالتهاب، ضد میگرنهای عصبی،ضد واریس است، سبب استحکام شریان و مویرگهاست، موجب جلوگیری از بیماریهای قلبی ست. با تنظیم سوخت و ساز گلوکز به کنترل دیابت کمک میکند و تسکیندهنده دردهای مفاصل و آرامبخش اعصاب است.
تشخیص ظرف مسی اصل از شرکتی چگونه است؟
ظرف مسی دستساز اصلی دارای دو شیار در دیواره و دیگری درکف ظرف است که بیانگر محل جوش ورق مس خام ست. ضخامت آن زیاد است و نیز نیاز به سفیدگری سالانه دارد اما ظروف شرکتی را باید ۳ ماه یکبار سفید کرد.
دلیل سفید کردن ظرف مسی چیست؟
مسگران از دیرباز داخل ظرف مسی را با فلز قلع سفید میکردهاند تا مس با غذا اکسایش پیدا نکند و موجب مسمومیت نشود لذا هر ظرف مسی یک الی دو بار در سال باید با فلز قلع اندود شده و سفید شود.
چه خواسته و انتظاراتی از مسئولین و دستگاه های متولی خصوصا میراث فرهنگی دارید؟
در وهله اول از زحمات و پیگیریهای آقای قاسمی مدیرکل محترم ادارهکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان لرستان، دیگر مسئولین میراثفرهنگی آقای حمزهای واحد آموزش و حمایت صنایعدستی و باباحسینی معاونت صنایعدستی این ادارهکل تشکر و قدردانی میکنم. تنها خواسته بنده و اکثر هنرمندان از این نهاد اختصاص تسهیلات گسترده است خصوصا هنر مسگری که سرمایه زیادی میطلبد. وامی کمبهره با اعتباری حدود ۵۰ میلیون چارهساز احیا و رونق این صنعت است و مبالغ اندک اصلا کاری از پیش نمیبرد.
و در وهله دوم به مسئولین عزیز قول میدهیم با افزایش سرمایه و رونق کارگاههای مسگری امکان صادر کردن آن درحد بینالملل و به کشورهای حوزه خلیج فارس هم وجود دارد که تحول چشمگیری برای استان لرستان خواهد بود.
۱۰ برترین خوراکی سرشار از مس که باید در رژیم غذایی تان بگنجانید
مس یکی از مواد معدنی لازم برای ساختاربندی آنزیمها، تولید ملانین و بافتها در بدن است. این ماده، به همراه آهن، به شکلگیری سلولهای قرمز خون نیز کمک بازار مس داخل کشور میکند. مس به طور طبیعی در خوراکیهای مختلفی یافت میشود. کمبود مس را میتوان با رژیم غذایی یا مکملهای مس درمان کرد. در این مقاله ۱۰ برترین خوراکی سرشار از مس که باید در رژیم غذایی تان بگنجانید را می شناسیم.
بدن یک انسان به چه مقدار مس نیاز دارد؟
افراد بالای ۱۹ سال برای حفظ سلامتی باید حدود ۹۰۰ میکروگرم مس در روز مصرف کنند.
مس چه کاری انجام میدهد؟
مس به حفظ سلامت استخوانها، سیستم ایمنی و رگهای خونی کمک میکند.
یک مادهی معدنی غنی مانند مس باید بخشی از رژیم مکملی روزانهی ما باشد. برای درک بهتر، بیایید به بعضی از برترین منابع طبیعی مس نگاهی بیندازیم.
۱۰ برترین خوراکی سرشار از مس
۱. غذای دریایی
غذای دریایی قطعا یکی از دستههای خوراکی سرشار از مس است! بعضی از اقلام این دسته شامل ماهی تن، کالاماری (یا ماهی مرکب)، هداک (ماهی بومی سواحل امریکای شمالی و اروپا)، سالمون، و ساردین هستند. در میان تمام غذاهای دریایی، صدف غنیترین منبع مس است.
خوراکی سرشار از مس ۲: گوشت
گوشت سوای پروتئین حاوی مس نیز هست. گوشتهایی مانند گوشت گاو، جگر، بوقلمون، و مرغ حاوی مس هستند و میتوانند به رهایی از کمبود مس کمک کنند. جگر یک حیوان مملو از ویتامینها و مواد معدنی بسیاری، من جمله مس، است. جگر گوساله بالاترین مقدار مس را در میان انواع گوشتها دارد و در فهرست خوراکیهای سرشار از مس جزو بالاترینها به حساب میآید.
۳. تخممرغ
زردهی تخممرغ حاوی مقدار کمی مس نیز هست. حتی اگر گوشت دوست نداشته باشید اما بتوانید تخممرغ را هضم کنید، پس مصرف آن میتواند به شما کمک کند. این مسئله برای خوردن آن کیکهای خوشمزه دلیل خوبی به ما میدهد!
۴. ادویهها و گیاهان
در بعضی از ادویهها مس وجود دارد. استفادهی روزانه از آنها در غذاها میتواند مس بدنمان را تامین کند. این ادویهها عبارتند از خردل، پودر فلفل قرمز، میخک، تخم کرفس، زیره، زعفران، نعناع، برگ گشنیز، شوید، گل جوز، پودر کاری و پودر پیاز هستند. گیاهان خشک شده مثل جعفری، مرزنگوش، ترخون و آویشن نیز حاوی مقدار کمی مس هستند.
۵. برگهی گوجه فرنگی
این منبع بسیار شناخته شدهای برای مس است. این مادهی خوراکی همچنین مقادیر خوبی آهن و پتاسیم دارد. از آنها اغلب در پیتزاها، سسها و سالادها استفاده میشود.
۶. سبزیجات، میوهها و بقولات
سبزیجاتی مانند قارچها، سویا، تربچه، و لوبیا قرمز که به سهولت در بازار قابل دسترسیاند حاوی مس هستند.
میوهها به خاطر داشتن آنتیاکسیدانها، ویتامینها، آهن و مواد معدنی مانند مس معروف هستند. میوههایی که به تامین مس کمک میکنند عبارتند از لیمو، استار فروت، توت سیاه، لیچی، گواوا، آناناس، زردآلو و موز.
خوراکی سرشار از مس ۷: آجیل
آجیل کولهباری از خوبی در خود دارد. بادام، بادمزمینی، بادام هندی، پسته، دانهی کاج، فندق و گردو غنیترین منابع مس هستند. استفاده از آنها در خوراک هر روز مس و آهن بدنمان را تامین میکند. این آجیلها همچنین حاوی مقادیر خوبی اسیدهای چرب امگا۳ هستند که به حفظ سلامت پوست، مو و ناخنها کمک میکنند.
خوراکی سرشار از مس ۸: شکلات
به به! بالاخره یکی حرف حساب زد. اینطور نیست؟
پودر کاکائوی بدون قند یا شکلات داغ (هات چاکلت) سرشار از مس است. حالا بروید و آشپزخانهتان را پر کنید از کاکائو!
۹. نوشیدنیها
در نوشیدنیهایی مانند چای سیاه، شیر کاکائو، قهوه، ماءالشعیر، … مقدار کمی مس وجود دارد. آنها میتوانند مقدار مس لازم بدنمان را تامین کنند، اما به خاطر وجود کافئین و سایر مواد تشکیل دهندهی موجود در آنها باید به مقدار کم مصرف شوند.
۱۰. دانهها
معمولا تمام انواع دانههای خوراکی منابع غنی مس هستند. آنها همچنین حاوی پروتئین، پتاسیم، روی، آهن، ویتامینهای ب و ای، منیزیم و کلسیم هستند.
کدو حلوایی، اسکواش، تخمههای هندوانه، دانههای کنجد، دانههای کتان، تخمههای آفتابگردان، بعضی از انواع دانههای حاوی مس هستند.
فقط شناختن چندین خوراکی سرشار از مس کافی نیست، دانستن میزان مصرف نیز حائز اهمیت است! چند توصیهی کلیدی دربارهی خوراکیهای مس دار:
الف. در مصرف خوراکیهای سرشار از مس زیادهروی نکنید. گاهی مقادیر بیش از حد بزرگ میتوانند مسمومکننده باشند.
ب. مصرف بیش از حد در دراز مدت میتواند به هپاتیت، مشکلات کلیوی، اختلال مغز، گرفتگی عضلات، اسهال، استفراغ، افسردگی، اسکیزوفرنی، فشار خون، پیری، بیخوابی، و چندین اختلال دیگر منجر شود.
پ. سطح مس پایین میتواند به کم خونی، درد مفاصل، ضعف ایمنی، و در مواردی به پوکی استخوان منجر شود.
ت. برای بررسی سطح مس در بدن انسان، مسئولان آزمایشگاه در مراکز پزشکی مختلف از موی سر افراد برای تحیلیل و آزمایش نمونه بر میدارند.
دیدگاه شما