حسابداری و مدیریت مالی برای استارتآپها(بخش سوم: نکاتی برای مؤسسان)
شما حداقل یک محصول بادوام تولید کردهاید که به آن افتخار میکنید. شاید شبها تا دیر هنگام در شرکتتان به کار مشغول باشید اما احتمالاً هرگز نگران این مسأله نیستید که، “آیا دفاتر حسابداری من دقیق هستند؟” اگر چه سیستم حسابداری و دفترداری در یک استارتآپ به اندازه یافتن یک شریک کاری متخصص یا تعیین نحوه مصرف پول و تخصیص درست هزینهها ضروری نیست اما این بدان معنا نیست که برای سلامت یک کسب و کار یک ضرورت نیست. بعلاوه، بدون حسابداری، چگونه میتوانید هزینهها و درآمدها و بودجه بندی درست پول را تعیین کنید؟ اگر بنیانگذار یک استارتآپ و یا کارآفرین باشید، این مقاله با ارائه مطالبی در مورد آنچه که باید در مورد دفترداری و سیستم حسابداری بدانید و همچنین برخی از مزایای غیر منتظره و سودمند شناخت اصول حسابداری و مدیریت مالی دقیق، شما را راهنمایی میکند.
فهرست مطالب
فایل صوتی مقاله را در زیر میتوانید گوش کنید.
[dt_default_button link=”https://www.mahaksoft.com/wp-content/uploads/2019/10/Accounting-and-Financial-Management-for-Start-ups-Part3.mp3″ button_alignment=”default” animation=”fadeIn” size=”medium” default_btn_bg_color=”” bg_hover_color=”” text_color=”” text_hover_color=”” icon_align=”center”] دانلود فایل صوتی مقاله [/dt_default_button]
دفترداری و حسابداری
اگر چه هر دو با اعداد سرو کار دارند، اما دفترداری اهمیت استراتژی در معاملات و حسابداری کاملاً یکسان نیستند. دفترداری فرایند پیگیری کلیه سوابق مالی – عمدتاً درآمد و هزینهها است. این اصطلاح به روزهای قدیمی باز میگردد که صاحبان مشاغل در دفاتر کاغذی منابع مالی را ثبت و پیگیری میکردند. حسابداری فرایند تفسیر سوابق مالی شرکت شما برای کسب اطمینان از همه چیز است؛ از پرداخت مبلغ مناسب مالیات گرفته تا تصمیمگیریهای استراتژیک در زمینه تجارت بر اساس کد اقتصادی.
دفترداری و حسابداری برای موفقیت هر کسب و کاری بسیار مهم است، اما به عنوان یک استارتآپ ممکن است شما به حفظ سوابق خوب نیاز داشته باشید. اگر سرمایه گذار دارید، آن ها از شما انتظار گزارشهای مالی دقیق دارند و اگر به دنبال جمع آوری کمکهای مالی هستید، به منابع مالی شفاف و آسان برای خواندن نیاز دارید تا سرمایه گذاران بالقوه بتوانند در مورد سرمایه گذاری خود تصمیمی آگاهانه بگیرند.
نکات اولیه ویژه استارتآپها
قبل از شروع حسابداری، باید در مورد ساختار اهمیت استراتژی در معاملات اهمیت استراتژی در معاملات کسب و کارتان چند تصمیم بگیرید.
1- یک هویت تجاری انتخاب کنید
هویت تجاری شما مالیات، چگونگی پرداختها، بدهی تجاری احتمالی و سایر موارد را تعیین میکند. پنج نوع اصلی هویت تجاری عبارتند از:
• شرکت با مسئولیت محدود
• شرکت سهامی خاص
• شرکت سهامی عام
• شرکت خانوادگی
• کسب و کار خانگی
اگر هنوز در مورد هویت کسب و کار خود تصمیم نگرفتهاید، بهتر است ابتدا در مورد انواع شرکتها، اختیارات و محدودیتهای آن ها و شرایط مناسب برای توسعه و راه اندازی ایده کسب و کارتان کاملاً مطالعه کنید.
2- روش حسابداری خود را انتخاب کنید
قبل از ثبت اولین اظهارنامه مالیاتی کسب و کارتان، باید یکی از دو روش حسابداری احتمالی را انتخاب کنید. علاوه بر این به خاطر داشته باشید هر چه سرعت رشد شرکت شما افزایش یابد برای جلوگیری از شکست و دستیابی به موفقیت بیشتر، داشتن یک سیستم حسابداری مناسب اهمیت بیشتری پیدا میکند.
1. حسابداری نقدی: سادهترین شکل حسابداری، حسابداری نقدی است. در این روش، درآمد را هنگامی که واقعاً پول نقد دریافت میشود و هزینهها را هنگامی که واقعاً پرداخت میشوند، ثبت و پیگیری میکنند.
2. حسابداری تعهدی: در حسابداری تعهدی، هنگامی که “درآمدی”، به شکل تعهدی یا به صورت نقدی کسب شود- در مورد هزینهها هم به صورت مشابه عمل میشود- آن را حساب میکند. به عنوان مثال، اگر با مشتری قرارداد بزرگی را امضا کنید، حتی اگر هنوز پرداختی صورت نگرفته باشد، پول آن قرارداد جزء درآمد در نظر گرفته میشود. این روش پیچیدهتر است، اما به شما امکان میدهد تصویری طولانی مدت از کسبتان را به شکل دقیقتری ردیابی کنید؛ چیزی که مخصوصاً هنگام گزارش به سرمایه گذاران یا تصمیم گیریهای سریع، بسیار مفید است.
یک استارتاپ باید چه نوع سوابق مالی را نگهداری کند؟
بعد از اینکه شیوه دفترداری و یا سیستم حسابداری مناسب خود را انتخاب کردید و کسب و کار شما رونق گرفت برای پیگیری امور حسابرسی به چه نوع سوابق مالی نیاز دارید؟ به طور خلاصه باید گفت: “همه چیز”، اما جواب دقیقتر این است: اسنادی که درآمد، هزینه، کسری بودجه و اعتبار مطرح شده در اظهارنامه مالیاتی شما را نشان میدهد. این میتواند شامل موارد زیر باشد:
رسیدها، صورتهای بانکی و کارت اعتباری، چکهای لغو شده، صورتحسابها، فیشهای پرداخت، صورتهای مالی، اظهارنامه مالیاتی سال قبل و هر مدرک دیگری که از یک فقره درآمد، کسری یا اعتبار نشان داده شده در اظهارنامه مالیاتی شما پشتیبانی کند. علاوه بر این موارد، حداقل به مدت ده سال باید اسناد مالی و حسابداری قدیمی خود را نگه دارید، البته استثنائاتی وجود دارد که ممکن است بخواهید سوابق مالی کسب و کارتان را به مدت طولانیتر نگه دارید.
چک لیست ضروریات حسابداری برای مدیریت مالی در استارتآپها
یکی از زمانهایی که شما به دفاتر و اسناد حسابداری کسب و کارتان نیاز دارید، علاوه بر زمان پرداخت مالیات، هنگام جذب سرمایه گذار است. در اینجا چک لیستی از ضروریات حسابداری برای ثبت در دفاتر به شکل دقیق آورده شده است:
وظایف هفتگی دفترداری
تمام معاملات خود را را در نرم افزار حسابداری یا جداول اکسل خود وارد کنید. حتی اهمیت استراتژی در معاملات اگر حسابهای مالی خود را با نرم افزار حسابداری نگهداری میکنید، حتماً همه موارد دیگر مانند معاملات نقدی را وارد کنید.
• معاملات خود را طبقه بندی کنید: آیا لوازم اداری را آنلاین خریداری کردهاید یا یک بنر جدید را برای غرفه تجاری خود سفارش دادهاید؟ این دو مورد در اظهارنامه مالیاتی شما به طور متفاوتی طبقه بندی میشوند، بنابراین در حالی که هنوز جزئیات معاملات را دقیق در ذهن دارید، دسته بندی معاملات را انجام داده و آن ها را ثبت کنید.
• رسیدها را پروندهسازی کنید یا دیجیتالی ثبت کنید: توصیه میکنیم رسیدها و فاکتورهای قدیمی خود را به صورت هفتگی وارد کامپیوتر یا نرم افزار حسابداری کنید(ثبت دیجیتال). در غیر این صورت، آن ها را گم میکنید، و اگر حسابرسی شوید، نمیتوانید کسری هزینهها را ثابت کنید.
کارهای ماهانه حسابداری
تطبیق حسابهای بانکی: این مرحله بسیار حیاتی است و شما را از هرگونه هدر رفت درآمد یا هزینهای محافظت میکند. تطبیق بانکی تا زمانی که به آن عادت نکنید، میتواند بخش سخت مدیریت مالی باشد. برای راحتی بیشتر، این موارد را مد نظر قرار دهید
• تهیه و ارسال فاکتورها (در صورت وجود): نسبت به ارسال فاکتورها در اسرع وقت اقدام کنید.
• به فروشندگان و دیگران قبض(چک) پرداخت کنید: فقط آن را به موقع بپردازید در غیر این صورت ریسک پرداخت جریمه دیرکرد شامل حالتان خواهد شد. پرداختهای دیرهنگام میتواند بر اعتبار کسب و کار شما نیز تأثیر بگذارد.
• فاکتورهای واریز نشده را بررسی کنید: ببینید چه کسی هنوز به شما پرداخت نکرده است، و پیگیریهای لازم را انجام دهید. اجرای پیوسته و ملایم امور مربوط به تسویه حسابهای قابل دریافت، نیروی حیات بخش وجوه نقدی شما است.
• وضعیت مالی خود را مرور کنید: سوال اصلی هر کسب و کار این است که “آیا من پول کافی برای ادامه کار دارم؟” بررسی اینکه چه مقدار پول در بانک دارید و انتظار دارید چقدر پول نقدی دریافت کنید، به شما میگوید “بله” یا اینکه “زمان آن رسیده برخی چیزها تغییر کند”.
توصیه میکنیم زمان خاصی را برای مدیریت مالی و اداره امور حسابداری شرکت خود اختصاص دهید. خوب نگهداری کردن سوابق به معنی این است که وقتی دوره سه ماهه و سالانه پرداخت مالیات بر درآمد کسب شما فرا میرسد، راحتی بیشتری خواهید داشت. و نکته آخر اینکه، حصول اطمینان و آگاهی کامل از دقت و صحت دفاترتان، شما را برای اتخاذ تصمیمات درست برای استارتاپ خود مهیا میکند.
شاید این مقاله نیز برای شما مفید باشد. حسابداری و مدیریت مالی برای استارتاپها – (بخش دوم) + (به همراه فایل صوتی)
نتیجه گیری
اگرچه شرکاء و سرمایه گذاران یک استارت آپ بسیار مهم هستند اما بدون یک مدیریت مالی دقیق و سیستم حسابداری مناسب، امکان توسعه و موفقیت یک شرکت استارت آپی بسیار بعید است. بنابراین بهتر است از همان آغاز کار برای این امور به اندازه کارهای تخصصی حوزه کاری شرکت زمان صرف کنید.
روسیه از روبل دیجیتال برای معامله با چین استفاده میکند
– اخبار اقتصادی – بهگزارش پول و تجارت به نقل از رویترز، طبق گفته یکی از قانونگذاران ارشد روسیه،..
بهگزارش پول و تجارت به نقل از رویترز، طبق گفته یکی از قانونگذاران ارشد روسیه، این کشور قصد دارد بهدنبال راهاندازی روبل دیجیتال در اوایل سال آینده میلادی، از آن برای معاملههای دوجانبه با چین استفاده کند. روسیه بهدنبال کاهش سلطه مالی واشنگتن در دنیاست.
روسیه مانند بسیاری از کشورها طی چند سال گذشته در حال راهاندازی پول دیجیتال برای مدرنیزه کردن سیستم مالی، تسریع در پرداختها و از بین بردن تهدید ارزهای مجازی مثل بیت کوین بودهاست.
بانک مرکزی روسیه بهدنبال تحریمهای غربی بهخاطر حمله این کشور به اوکراین و قطع دسترسی به زیرساختهای بازار مالی جهانی، آزمایشهای متعددی بر روی روبل دیجیتال با بانکهای دیگر ترتیب دادهاست.
آناتولی آکساکوف، رییس کمیته بازارهای مالی پارلمان روسیه، گفت با توجه به تحریمهای غربی، روسیه بهدنبال راههای جایگزینی برای نقلوانتقال های مالی است.
وی ادامه داد:« تحریمهای غربی و مشکلات ایجادشده برای نقلوانتقالهای بانکی ازجمله پرداختهای بینالمللی باعث شده موضوع سرمایههای مالی دیجیتال، روبل دیجیتال و ارزهای مجازی در جامعه شدت بگیرد. سرمایههای دیجیتال کلید حل مشکل جریانهای مالی هستند، چون میتوانند سیستمهای تحت کنترل کشورهای غیردوست را دور بزنند».
آکساکوف اضافه کرد: قدم بعدی پساز راهاندازی روبل دیجیتال انجام معاملات دوجانبه با چین از طریق این ارز دیجیتال است، چون چین قبلاً یوآن دیجیتال را آزمایش کردهاست».
وی تاکید کرد اگر این معاملات دیجیتال راهاندازی شوند، سایر کشورها هم فعالانه دنبالهروی آن خواهند بود و کنترل آمریکا بر سیستم مالی جهانی پایان مییابد.
با توجه به اینکه کشورهای غربی روسیه را کنار گذاشتهاند، همکاری با پکن اهمیت روزافزونی برای مسکو دارد.
بازار سهام؛ منزلگاه تردیدها
بازار سهام طی روزهای اخیر با موج جدیدی از مسائلی روبهرو است که عملکرد بازار را تا حد زیادی تغییر داده است از این رو بهنظر میرسد دادوستدهای بورسی در مدار جدیدی قرار گرفتهاند. بازار سهام در حالحاضر پابهپای دلار در مدار نزولی حرکت میکند و همگام با آن ریزش دارد. در چنین شرایطی بهرغم اینکه پولهای راکد بسیاری وجود دارد، سرمایهگذاران تمایلی به خرید سهم در بازار سرمایه ندارند؛ این در حالی است که بسیاری معتقدند نوسان و افت و خیزهای نماگر اصلی بازار سهام در محدوده فعلی طبیعی است؛ چراکه جریان پولی در بازار وجود ندارد و اغلب سرمایهگذاران بازار تماشاچی هستند.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد به نقل از دنیای اقتصاد؛ در چنین شرایطی علاوهبر ابهامات و مسائل داخلی، متغیرهای جهانی از دیگر مسائلی هستند که معاملات بورسی را میتوانند تحتتاثیر قرار دهند، بهطوریکه آمار منتشرشده از متغیرهای اقتصاد چین بازارهای جهانی و بالطبع اقتصاد ایران را از خود متاثر میکند. این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که چین مشتری اصلی برای تولیدات شرکتهای ایرانی است و از اینرو میزان صادرات ایران تا حد زیادی وابسته به اقتصاد چین است و این وابستگی به بزرگترین خریدار و واردکننده دنیا میتواند در صورت تداوم این وضعیت و منفیشدن آمار اقتصادی این کشور مهم در عرصه اقتصادی بهضرر اقتصاد ایران بهویژه بورس اوراقبهادار تهران در شرایط کنونی باشد؛ آنهم در شرایطی که چشمانداز اقتصاد آمریکا نیز چندان مناسب نیست. در چنین شرایطی بهنظر میرسد بازار سرمایه در دام عرضهها قرار گرفته و از اینرو بهنظر بسیاری شکی در ارزندهبودن آن نیست، اما در حالت کلی با توجه به اینکه ارزندگی بازار در شرایط ریسکی مورد ارزیابی قرار میگیرد، اظهارنظر درخصوص ارزندهبودن نمیتواند چندان امر درستی باشد.
بورس؛ چرایی ریزش دلار؟
حکایت بورس اوراقبهادار تهران بورس در این روزها به گونهای است که از طرفی بیخبری از روند مذاکرات معاملات آن را تحتتاثیر قرار داده و از طرف دیگر بازار سهام پابهپای دلار در مدار نزولی حرکت میکند و همگام با آن ریزش دارد. در چنین شرایطی بهرغم اینکه پولهای راکد بسیاری وجود دارد، سرمایهگذاران تمایلی به خرید سهم در بازار سرمایه ندارند.
بر این اساس میتوان گفت نوسان و افت و خیز نماگر اصلی تالار شیشهای در محدوده فعلی طبیعی است؛ چراکه جریان پولی در بازار وجود ندارد و اغلب سرمایهگذاران بازار صرفا تماشاچی هستند و در شک و تردید بهسر میبرند. روز گذشته ارزش معاملات خرد در بورس در محدوده ۱۸۲۷میلیارد تومان بود.
البته بسیاری از سرمایهگذاران نسبت به نوسانات نرخ ارز حساسیت دوچندان پیدا کردهاند و در چنین وضعیتی که دلار با پایداری در مدار نزولی به کانال ۲۸هزارتومان بازگشت داشته است، با واکنش قوی و البته منفی سهامداران بورسی در نمادهای کالایی همراه شده است، اما این تمام مساله نیست. بازار ارز روز یکشنبه نیز در ادامه افت روزهای اخیر که ناشی از موج امید و خوشبینی نسبت به احیای احتمالی برجام بود، با کاهش روبهروشد، بهطوریکه پس از گذشت حدود سهماه دلار بازار آزاد مجددا در کانال ۲۸هزارتومان معامله شد.
همه این موارد نشان میدهد در پی ریزش دلار احتمالا سهام اهمیت استراتژی در معاملات دلاری در ادامه چنین روندی همچنان کاهشی باشند و کام سهامداران خود را تلخ کنند، اما در این میان بسیاری از کارشناسان معتقدند حتی در صورت حصول توافق در مذاکرات هستهای هم دلار توان رسیدن به سطح قیمتی پایینتر از نرخ دلار نیمایی را ندارد و اگر این اتفاق هم بیفتد صرفا موقتی بوده و بازار سهام را در کوتاهمدت تحتتاثیر قرار خواهد داد، با اینحال ترس از سرکوب نرخ ارز در سامانه نیما نیز خود نگرانی مهمی از سوی برخی از فعالان اقتصادی تلقی میشود.
البته اگر سیاست سرکوب نرخ ارز مجددا در دستور کار دولت قرار نگیرد. در اهمیت استراتژی در معاملات این میان عده دیگری از تحلیلگران نظر متفاوتی دارند. این دسته از تحلیلگران بر این باور هستند که هرچه مذاکرات هستهای بهتر پیش برود یا بهعبارتی رضایت بیشتری برای ایران بهدنبال داشته باشد، سیر نزولی دلار و بالطبع نمادهای متاثر از آن در بازار سهام شدیدتر خواهد بود.
حال بد اقتصاد جهانی
در این میان آمار منتشرشده از متغیرهای اقتصادی چین، بزرگترین تولیدکننده دنیا بدتر از آن چیزی بود که انتظار میرفت و بهطوری که پیشتر کارشناسان پیشبینی کرده بودند که نرخ رشد تولید صنعتی و خردهفروشی در اقتصاد چین به ترتیب ۶/ ۴ و ۵درصد طی ماه ژوئیه افزایش یابد اما با کاهش رشد صنعتی و نرخ بهره در چین بازارهای کالایی تحتتاثیر قرار گرفته و با شوک قیمتی مواجه شدند، بهطوریکه کاهش رشد اقتصاد چین بازارهای جهانی بهویژه عرضه و تقاضا در بازارهای نفت و فولاد را با شوک مواجه کرده و بهطور کلی میزان تقاضا در جهان را اهمیت استراتژی در معاملات با چالشهایی همراه کرده است.
این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که اقتصاد تحریمی ایران اغلب تولیدات خود از جمله نفت، فولاد و برخی از محصولات پتروشیمی را به چین صادر میکند و بهعبارتی دیگر چین مشتری اصلی برای تولیدات ایران است، بنابراین با درنظر گرفتن چنین شرایطی رکود اقتصاد چین؛ بزرگترین خریدار و واردکننده دنیا، به ضرر اقتصاد ایران بهویژه بورس اوراقبهادار تهران در شرایط کنونی است.
از طرفی میتوان گفت اگرچه رکود اقتصادی چین نمود جدی در بازار سرمایه ایران دارد و گروههای فلزات اساسی و تا حدی پتروشیمیها را تحتتاثیر قرار داده است اما با درنظر گرفتن دو حالت متفاوت برای فعالیت شرکتهای تولیدی در ایران میتوان شرایط کنونی را بهتر درک کرد. در یکی از این حالتها محصولات به بازارهای خارجی و عمدتا آسیایی صادر میشود که طبیعتا در این حالت نیز قیمتها تابع قیمتهای جهانی است. در حالت دوم محصولات تولیدی در داخل ایران بهفروش میرسد. در این حالت اگرچه بخش مهمی از فروش داخلی است اما باید توجه داشت که بر مبنای قیمتهای جهانی انجام میشود، از اینرو در هر صورت افت قیمتهای جهانی میتواند قیمتهای فروش را تهدید کند.
ارزندگی؛ سراب یا واقعیت
زمانیکه یکایک این عوامل کنار هم قرار میگیرد، شرایطی را شکل میدهد که ارزندگی بازار را تحتتاثیر داده و در پی آن سهامداران را در شک و تردید قرار میدهد. بازتاب این امر را میتوان، در برآیند دادوستدهای بورسی طی ماههای اخیر که حاکی از رکود و بیخبری از مسائل مختلف نظیر آنچه که شرح آن رفت، دید. افت شاخصکل به محدوده یکمیلیون و ۴۲۹هزار واحد در پایان معاملات روز گذشته حکایت از آن دارد که ابهامات گوناگون، روند معاملات بازار سهام را چالشی و سرمایهگذاری در این بازار را دشوار کرده است.
شکلگیری دوقطبیهای مختلف معاملاتی در بورس تهران شرایطی را رقم زده که بسیاری از فعالان بهرغم تمام مسائلی که بازار سرمایه تحتتاثیر آن قرار دارد همچنان بر ارزندگی بازار تاکید دارند و صنایع بورسی را برای سرمایهگذاری مناسب میدانند، در مقابل عدهای از کارشناسان در مقطع فعلی بازار سرمایه را فضای مناسبی برای سرمایهگذاری نمیدانند و ایرادات جدی بر آن وارد میکنند.
در نگاهی دقیقتر میتوان گفت بازار سهام اهمیت استراتژی در معاملات طی روزهای اخیر در دام افزایش عرضهها قرار گرفته و تحتتاثیر اخبار منفی با موج جدیدی از فروشها مواجه شده است. در چنین شرایطی بسیاری از کارشناسان با تاکید بر ارزندگی بازار بر این باور هستند با داشتن ابزار و دانش مالی مناسب و اتخاذ تصمیمی کارآ در مقطع کنونی اهمیت استراتژی در معاملات میتوان پرتفویی بهینه تنظیم کرد و به مراتب بازدهی بهتری در مقایسه با سایر بازارهای موازی کسب کرد؛ این در حالی است که در مقابل عدهای از کارشناسان عقیده دارند که نقدبودن بهترین تصمیم ممکن در مقطع فعلی است و تا مشخصنشدن ابهاماتی نظیر مذاکرات احیای برجام و سیاستهای ارزی نمیتوان تصمیمی قطعی برای ادامه سرمایهگذاری در بازارهای مالی اتخاذ کرد؛ شرایطی که بازار سهام را به کام عدمقطعیتها کشانده است.
بازیِ خطرناک پوتین/روسها در تدارک جنگاتمی بزرگ
فرید زکریا، تحلیلگر مشهور روزنامه واشنگتنپست، با انتشار یادداشتی با عنوان «پوتین به تازگی جهان را به مکان بسیار خطرناکتری تبدیل کرده است» پیامدهای این مسئله را بررسی کرده است.
به گزارش اقتصادنیوز، در پی ضدحملات موفقیتآمیز ارتش اوکراین و بازپسگیری بخشهای قابل توجهی از سرزمینهای اشغالی، ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه دو تصمیم کلیدی گرفته است.
2 تصمیم کلیدی پوتین
روز چهارشنبه او فرمان بسیج محدود را صادر کرده و اعلام کرده روسیه برای دفاع از خود از «هر سلاحی که در اختیار دارد» استفاده خواهد کرد. هم چنین از روز جمعه همهپرسی الحاق به روسیه در برخی مناطق اشغالشده توسط نیروهای وابسطه به کرملین در حال برگزاری است.
فرید زکریا، تحلیلگر مشهور روزنامه واشنگتنپست، با انتشار یادداشتی با عنوان «پوتین به تازگی جهان را به مکان بسیار خطرناکتری تبدیل کرده است» پیامدهای این مسئله را بررسی کرده است.
عدول از دکترین هشت دههای
نباید آنچه را که در هفته گذشته رخ داده نادیده گرفت. رهبر بزرگترین قدرت هستهای جهان علناً تهدید به استفاده از سلاح هستهای کرد. ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، روز چهارشنبه در سخنرانی خود در مسکو اعلام کرد که روسیه از «تمام سیستمهای تسلیحاتی در دسترس خود» برای دفاع از کشور استفاده خواهد کرد. او تاکید کرد: «این یک بلوف نیست».
اما شاید این یک بلوف باشد. تهدید پوتین در تضاد با دکترین نظامی سنتی شوروی است، که زمانی «به کار بردن اول» اهمیت استراتژی در معاملات را رد میکرد [بدین معنا که سلاح اتمی یک سلاح دفاعی و نه تهاجمی است]. با این حال، تحت رهبری پوتین، ارتش روسیه اکنون سناریوهایی را در نظر میگیرد که در آن میتواند از سلاحهای هستهای استفاده کند.
اما پوتین میداند که غرب هم سلاحهای هستهای قدرتمندی دارد. و میداند اهمیت استراتژی در معاملات که از سال 1945 به واسطه دکترین »تخریب متقابل تضمین شده» هیچ قدرتی از آن استفاده نکرده است. علاوه بر این، این نوع تهدیدات باید چین، هند و همه کشورهایی را که در تلاش بودهاند راهی بین روسیه و غرب را باز کنند، به لرزه در آورده است.
وقتی قرص آرامبخش کافی نیست
اما چه شد که پوتین تصمیم گرفت چنین اظهاراتی را به زبان بیاورد؟ در هر صورت جنگ برای او خیلی بد پیش میرود. در ماه جاری میلادی، نیروهای اوکراینی ارتش روسیه را طی یک سری پیروزیهای خیرهکننده شکست دادند.
اولین واکنش پوتین این بود که یک چرخ و فلک جدید در مسکو افتتاح کرد و مردم را به «آرامش» و لذت بردن از زندگی تشویق کرد. چند روز بعد، که متوجه شد استراتژی «آرامش» کارساز نیست، یک سخنرانی در تلویزیونی ملی را در ساعات پربیننده برنامهریزی کرد -و سپس خیلی راحت در آن حاضر نشد. اما صبح روز بعد، با حضور در تلویزیون، تهدید هستهای خود را ارائه کرد.
نقض قرارداد اجتماعی پوتین با روسها
برای درک اینکه جنگ اوکراین برای پوتین چهقدر بد پیش رفته، تصمیم او برای اعلام یک بسیج محدود را در نظر بگیرید. روسیه در طول جنگ نه ساله در افغانستان اعلام بسیج نکرد.
در طول جنگ روسیه و ژاپن در 1904-1905 هم این کار را انجام نداد. مسکو از آغاز قرن بیستم دو بار شهروندان خود را برای جنگ بسیج کرده است، ابتدا در آستانه جنگ جهانی اول و سپس برای دفاع در برابر تهاجم آدولف هیتلر و آلمان به کشور در سال 1941.
این مسئله به ویژه برای پوتین، یک قرص تلخ است. قرارداد اجتماعی اساسی او با مردم روسیه این بوده: «از سیاست دوری کنید، به دزدسالاری من اهمیت ندهید، و من به شما کشوری با ثبات و صلحآمیز خواهم داد که در آن بتوانید زندگی مناسبی داشته باشید». این بسیج برای اولین بار است که او را مجبور به نقض آن قرارداد کرده است.
او برای اولین بار در طی سلطنت 22 ساله خود، با مخالفتهای راست و چپ روبرو می شود. از زمان اعلام بسیج توسط پوتین دستکم 1300 معترض به جنگ دستگیر شده اند. اما بدتر از آن، ناسیونالیستهای راستگرا آشکارا از دولت انتقاد میکنند که چرا این جنگ را از ابتدا با جدیت، نیروی انسانی و قدرت آتش بیشتر پیگیری نکرد. وقتی جنگ بد پیش میرود، مردم به دنبال مقصر میگردند. در دیکتاتوری بسیار متمرکز، به سختی می توان دید که به جز خود پوتین چه کسی را مقصر بدانیم.
مقدمهای برای دفاع تمام عیار
اقدامات اخیر او همگی باعث چنین تصمیماتی میشود. او علاوه بر تهدید به استفاده از تسلیحات هستهای و بسیج روسها، همچنین اعلام کرده است که چهار منطقه اوکراین به زودی بخشی از روسیه خواهد شد. (کریمه نیز در سال 2014 توسط مسکو ادغام شد). این امر مذاکره برای یک توافق صلح را دشوارتر میکند زیرا طبق قوانین روسیه، این مناطق بخشی از خاک روسیه خواهند بود.
الحاق این مناطق همچنین باعث میشود که روس ها ادعا کنند که ضدحملات اوکراینی به این مناطق درگیری بر سر مناطقی مورد مناقشه نیست، بلکه حمله به خود روسیه است و بدین ترتیب استفاده از هر ابزاری برای دفع آنها مشروع است.
البته این امر اوکراینیها را از این مسئله منصرف نخواهد کرد. آنها می دانند که روسیه به سرزمینهای آنها حمله کرده، شهرهای آنها را ویران کرده، مردم آنها را شکنجه کرده و دهها هزار نفر را کشته و زخمی کرده است. آنها برای بازپسگیری کشورشان خواهند جنگید. و تهدیدهای پوتین نمیتواند غرب را از کمک و تسلیح اوکراین باز دارد. پس بازی پوتین چیست و او از اینجا به کجا میرود؟
بازی پرمخاطره و نتایج فاجعهبار
هیچ کس پاسخ این پرسش را نمیداند، از جمله شاید خود پوتین. او به نارندرا مودی، رئیسجمهور هند و رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه، سیگنالهایی فرستاده که میخواهد مذاکره کند. اما به نظر میرسد رهبر روسیه در حال انجام یک بازی پرمخاطره است که می داند نتیجه آن می تواند فاجعه بار باشد.
هنوز هم سخت است تصور کنیم، حتی اگر او در این جنگ شکست بخورد، چگونه کسی در مسکو میتواند او را از جا بکند. روسیه بیش از هر کشور بزرگی در جهان اکنون توسط یک مرد اداره می شود.
ورود به یکی از خطرناک ترین دوره های روابط بین الملل
هیچ نهادی وجود ندارد -هیچ دفتر سیاسی، هیچ کمیته مرکزی، هیچ شورای سلطنتی. هیچ چیز. بزرگترین کشور جهان با بیشترین سلاحهای هستهای توسط یک مرد اداره میشود. همان طور که او زمانی آن را توصیف کرد، یک «راس قدرت» است. و امروز آن راس، ناپایدارتر از همیشه به نظر میرسد.
همه اینها نشان میدهد که ما وارد یکی از خطرناکترین دورههای روابط بینالملل اهمیت استراتژی در معاملات در دوران زندگی خود شدهایم.
مروری بر تدابیر زیرکانه و همه جانبه امام رضا (ع) در مقابل حکومت عباسی | هوشمندی در مقابل مکر مأمون
حجت الاسلام والمسلمین «سیدمهدی واعظ موسوی»، خطیب مذهبی و از سخنرانان آستان قدس رضوی، تدابیر امام رضا (ع) را مرور میکند که هنوز هم راهگشای تاریخ است.
آمنه مستقیمی | شهرآرانیوز؛ شهر مشهد اکنون پذیرای دریای شیعیان است. فقیر و دارا، کوچک و بزرگ، توانا و ناتوان غرق در شوق زیارت امام هشتم (ع) هستند، امامی که مشهدش، شهری شد، شهری که فرشتگان در آن بال گسترده اند، سؤالهای زیادی درباره برخورد امام رضا (ع) با مکر مأمون و نحوه شهادت ایشان وجود دارد که به آنها خواهیم پرداخت.
مأمون اگرچه به خیال خود با تحمیل ولایتعهدی به امام رضا (ع)، بر آل علی (ع) توفق مییافت؛ اما تدابیر عالم آل رسول (ص) کار را به جایی رساند که خلیفه مکّار عباسی راهی جز شهادت حضرت (ع) پیش رو نیافت . از این رو، در آستانه سالروز شهادت ثامن الحجج (ع) و در گفتگو با حجت الاسلام والمسلمین «سیدمهدی واعظ موسوی»، خطیب مذهبی و از سخنرانان آستان قدس رضوی، مروری داریم بر تدابیر امام رضا (ع) که هنوز هم راهگشای تاریخ است.
نحوه برخورد و مواجهه امام رضا (ع) با حیلههای مأمون به ویژه در موضوع ولایتعهدی چگونه بود و ایشان با چه تدابیری توانستند امیال و نقشههای خلیفه عباسی را خنثی کنند؟
امام رضا (ع) با جبر مأمون به ولایتعهدی برگزیده شدند. مأمون فردی زیرک و باهوش بود و میکوشید با این اقدام صدای اعتراض آل علی (ع) را بخواباند و با این روش هوشمندانه، قیام علویان در جای جای سرزمینهای اسلامی را بدون ماهیت سرکوب کند و مدعی شود وقتی در رأس آل علی (ع)، علی بن موسی الرضا (ع) قرار دارد و ولایتعهدی من را پذیرفته است پس دلیلی برای مخالفت با خلافت و قیام علیه من وجود ندارد!
مأمون درصدد بود بدون درگیری نظامی و از این مسیر، قیام علویان را سرکوب کند و شاید تا حدودی هم موفق شد؛ اما مهم آنکه امام رضا (ع) هوشمندانه شروطی را برای پذیرش ولایتعهدیِ اجباری بیان کردند تا به جهان اسلام اعلام کنند این پذیرش با طیب خاطر نبوده است و این چنین مکر مأمون را خنثی کردند و تا حد زیادی توفیق یافتند، چون مردم اعم از آل علی (ع) و جز آن میپرسیدند ایشان اگر ولیعهد است، چرا در عزل و نصبها و در امور دیگر حکومتی دخالت و ورودی ندارد، پس این ولایتعهدی به زور و اکراه و اجبار بوده است. این استراتژی رضوی، جبر مأمون را برملا کرد.
سیره و سبک زندگی امام رضا (ع) در دوران ولایتعهدی چقدر توانست مکر مأمون را برملا و دست او را رو کند؟
امام رضا (ع) در ولایتعهدی تجملاتی نداشتند و به سیره نبوی (ص) و علوی (ع) زندگی میکردند، این ساده زیستی و تواضع نسبت به فقرا، رسواکننده حکومت مأمون بود، چون او بسیار تجملاتی بود و زندگی ساده امام رضا (ع) معارض و در تقابل با سبک زندگی خلیفه عباسی قرار داشت. شاهد ماجرا؛ نماز عید حضرت (ع) است. مأمون، امام رضا (ع) را برای اقامه نماز عید فطر اعزام کرد و ایشان با پای برهنه و به سادگی و با عمل به سیره پیامبر (ص) به سمت بیابان حرکت کردند، شوری خاص مردم را در بر گرفت و حتی افسران مأمون که فرصت باز کردن بند کفش را نداشتند با دشنه بندها را بریدند تا با امام رضا (ع) همراه شوند . وقتی خبر این فضا و شور و حال به مأمون رسید، او مانع اقامه نماز توسط امام (ع) شد! چون نماز ساده و همراه با معنویت حضرت ثامن الحجج (ع)، طمطراق و تجمل طلبی مأمون را رسوا میکرد.
مناظرات و مباحثات علمی در تدابیر امام رضا (ع) برای مقابله با مأمون چه نقشی داشت و چقدر این شیوه حضرت (ع) موفقیت آمیز بود؟
مناظرات و مباحث علمی امام رضا (ع) بیش از هر چیز مکر و توطئه مأمون را برملا کرد، حضرت (ع) یک تنه در مباحث با علمای ادیان و مکاتب شرکت کردند و بر آنها پیروز شدند و این پیروزیها آوازه حضرت (ع) را دوچندان کرد و ایشان بهترین پیام رسانی را داشتند، برای همین هم مأمون دیگر تاب نیاورد و با اینکه خود امام رضا (ع) را به ولایتعهدی منسوب کرده بود درصدد قتل ایشان برآمد و همان طور که برادران یوسف (ع) درصدد قتل برادر برآمدند تا خود در چشم پدر دیده شوند، مأمون هم برای آنکه کانون توجهات باشد و احساس میکرد وجود ثامن الحجج (ع) او را از چشمها انداخته است، نقشه قتل حضرت (ع) را کشید و ایشان را به شهادت رساند.
چرا مناظرات امام رضا (ع) تا این اندازه مأمون را سرخورده و نگران کرد؟
جلسههای مناظره امام رضا (ع) به قدری دیدنی بود که گاه از هنگام صبح تا زمان نماز و غذا، متوقف میشد و دوباره ادامه مییافت؛ اهمیت این مناظرات در آن بود که عالم آل رسول (ص) یک تنه مقابل افکار و آرای پیروان ادیان و مکاتب میایستادند؛ باید بر افکار و آرای مسیحیت و تورات مسلط میبودند تا بر آنها در بحث و جدل توفق مییافتند. همچنین است در مناظره با بزرگان اهل سنت، اینها میسر نبود مگر به دلیل علم خاص آن حضرت (ع) که اکتسابی نبود، بلکه از رسول خدا (ص) به ارث برده بودند.
مأمون اگرچه زیرک بود؛ اما با آن همه هوش و درایت مقابل امام رضا (ع) زانو میزد و مقهور علوم رضوی بود و مردم بر ایشان در شگفت بودند که چطور با وجود عالم آل محمد (ص)، کسی، چون مأمون باید بر مردم و امت اسلام حکومت کند؟! همین هم باعث شد که درصدد قتل امام رضا (ع) برآید و نتواند آن وجود مقدس را تحمل
کند.
امام رضا (ع) از تریبون به دست آمده از طریق ولایتعهدی چه استفادههایی برای تبیین اندیشه امامت و ولایت داشتند؟
در کتابهای حدیثی آمده زمانی نماز جمعه در شهر مرو هنگامی که علی بن موسی الرضا (ع) ولیعهد بودند، برپا شد. شخصی محضر امام رضا (ع) رسید و عرض کرد: امروز مردم در بحث امامت و ولایت با یکدیگر مباحثه داشتند . حضرت (ع) تبسم کرده و فرمودند: مردم نمیدانند ولایت و امامت چیست، و سپس کلاسی فشرده درباره امامت و ولایت برای آن فرد برپا و با این آیه شروع کردند که: «وَإِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِیمَ رَبُّهُ بِکَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّی جَاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَمِنْ ذُرِّیَّتِی قَالَ لَا یَنَالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ» (بقره، ۱۲۴). سپس حضرت (ع) از این آیه، قانونی ابدی را استخراج کردند و فرمودند: این آیه امامت و پیشوایی ظالمان تا روز قیامت را باطل کرده است.
این نشان میدهد وقتی عترت را کنار قرآن بگذاریم، قرآن توسعه و وسعت مییابد؛ اما وقتی امام (ع) را از کنار قرآن برداریم، تفاسیر و برداشتها سطحی میشود. ایشان با این بیان و تعبیر قرآن، امامت هر ظالمی را ابطال اعلام کردند و تأکید داشتند هیچ ظالمی نمیتواند بر انسانها امامت کند. امام رضا (ع) به زیبایی از امامت دفاع یا با ایراد حدیث سلسله الذهب، امام را شرط توحید معرفی میکردند، این یعنی توحید بدون امامت و ولایت، توحید نیست و از آن سوءاستفاده میشود.
دیدگاه شما