ویژگی‌های بازار سرمایه

در واقع این بهره است که وام دهندگان را وادار می کند پول خود را وام دهند. وام گیرندگان امروز پول را می گیرند، از آن برای تأمین مالی عملیات خود استفاده می کنند و پول را به علاوه ی نرخ بهره مشخص شده در تاریخ مشخصی بازپرداخت می کنند.

اوراق بهادار را می توان در دو نوع بازار خرید و فروش کرد:

• بازار اصلی: زمانی است که یک شرکت مستقیما اوراق بهادار را در ازای سرمایه منتشر کند.
• بازار ثانویه: زمانی است که دارندگان اوراق بهادار در معامله ای جدا از شرکت صادر کننده با سرمایه گذاران دیگر تجارت می کنند.

مزایای بازار سرمایه

بازار سرمایه دارای مزایایی از جمله موارد زیر می باشد:

• حرکت سرمایه را برای استفاده بیشتر از سودآوری و بهره وری بیشتر برای افزایش درآمد ملی تسهیل می کند.
• رشد اقتصادی را تقویت می کند.
• پس انداز برای تأمین مالی سرمایه گذاری بلند مدت
• تجارت اوراق بهادار را تسهیل می کند.
• به حداقل رساندن هزینه معاملات
• ارتقای شفافیت اطلاعات
• ارزیابی سریع ابزارهای مالی
• از طریق معاملات مشتق، بیمه را در برابر تهدیدهای بازار یا قیمت ارائه می دهد.
• تسویه معاملات را تسهیل می کند.
• بهبود اثربخشی تخصیص سرمایه
• در دسترس بودن مداوم بودجه

معاملات بازار سرمایه

همانطور که قبلاً ذکر شد، معاملات می توانند در دو نوع بازار انجام شوند. هم بازار اصلی و هم بازار ثانویه میزبان معاملات هستند.

برای بالغ شدن ویژگی‌های بازار سرمایه یک شرکت از یک شرکت نوپا به یک شرکت بزرگتر، آنها معمولاً برای گسترش فعالیت های خود به سرمایه و تامین مالی نیاز دارند. آنها سرمایه مورد نیاز را از طریق بازارهای سهام در بورس اوراق بهادار، یا از طریق بازارهای بدهی تامین می کنند.

معاملات توسط چه کسانی انجام می شود؟

معاملات توسط بانکداران، وکلا و حسابداران سرمایه گذاری انجام می شود که اطمینان حاصل می کنند سرمایه گذاران مایل به سرمایه گذاری در شرکت هستند.

پس از سرمایه گذاری پول چه اتفاقی می افتد؟

پس از سرمایه گذاری پول و انتشار اوراق بهادار در ازای آن، سرمایه گذاران می توانند تصمیم بگیرند که اوراق بهادار خود را در بازار ثانویه به سایر سرمایه گذاران بفروشند یا آنرا نگه دارند.

بازارهای سرمایه خصوصی و تفاوت آن با بازار های سرمایه عمومی

اوراق بهادار با معامله عمومی می تواند به هر کسی داده شود و افشای کامل در مورد اطلاعات شرکت های بازار سرمایه عمومی وجود دارد. با این وجود، بازارهای خصوصی بزرگی نیز وجود دارد که اوراق بهادار بصورت خصوصی در آن نگهداری و معامله می شوند. در بازارهای عمومی می توانید در چند ثانیه یک اوراق بهادار را بفروشید اما در بازارهای خصوصی یافتن خریدار مدت زمان بیشتری طول می کشد.

توجه و اطلاعات کمتری در مورد شرکتهای بازار سرمایه خصوصی وجود دارد و این امر سرمایه گذاری را به ویژه برای سرمایه گذاران کوچکتر دشوار می کند. در بازارهای خصوصی، نقدینگی کمتری وجود دارد، به این معنی که خرید و فروش اوراق بهادار دشوارتر است.

مزیت بازارهای سرمایه خصوصی

بازدهی معمولاً در ویژگی‌های بازار سرمایه بازارهای خصوصی بسیار بیشتر است. از دیدگاه شرکت، آنها می توانند بدون بررسی و نظارتی که در لیست عمومی وجود دارد، سرمایه جمع کنند.

محصولات بازار سرمایه

محصولات بازار سرمایه بسیار متنوع هستند که به برخی از آنها اشاره کردیم:

• اوراق بهادار سهام
• کالاها
• اوراق بدهی
• ارز خارجی
• مشتقات

هر یک از موارد فوق در بازارها و صرافی های مختلف خرید و فروش می شود. برخی از اینها متمرکز هستند؛ مانند اوراق بهادار سهام، ارز خارجی و برخی از اوراق بهادار مشتق.

برخی دیگر غیر متمرکز و بدون صرافی یا کارگزار، بین فعالان بازار معامله می شوند؛ مانند اوراق بهادار بدهی، کالاها و سایر مشتقات.

اثرات بازار سرمایه

تشکیل سرمایه

این بازارها اجازه می دهند سرمایه های بلااستفاده سرمایه گذاری و به کار گرفته شوند.

سهولت دسترسی

در عصر امروز، بازارهای سرمایه به طور فزاینده ای در دسترس قرار گرفته اند و سرمایه گذاران قادرند به راحتی در آنها خرید و فروش کنند.

رشد اقتصادی

با تسهیل بازار برای وام گیرندگان و وام دهندگان، بازار سرمایه جریان کارآمدتری از سرمایه را ایجاد می کند. مشاغل نیازمند وام و سرمایه، می توانند به بازار سرمایه بیایند و در ازای صدور اوراق بدهی تقاضای خود را برای دریافت این وام انجام دهند. متناوبا، می توانند بخشی از شرکتهای خود را در ازای سرمایه در بورس سهام بفروشند.

نقد شوندگی سرمایه

در بازارهای سرمایه، برای کسانی که قبلاً سرمایه گذاری کرده اند، بسیار آسان است که در ازای دریافت دارایی نقدی، دارایی را به شخص دیگری بفروشند. اگر می خواهید یک دارایی را به قیمت روز بازار بفروشید، تقریباً همیشه یک خریدار وجود دارد که به شما این امکان را می دهد که یک دارایی را به پول نقد تبدیل کنید.

تنظیم قیمت ها

یکی از عملکردهای اصلی بازار سرمایه اطمینان از قیمت دقیق دارایی است. قیمت یک سهم می تواند به دنبال اخبار خوب به سرعت افزایش یابد یا در واکنش به گزارش سالانه ضعیف، چشم انداز بدی داشته باشد.

بازگشت سرمایه

در عین حال، بازارهای سرمایه فرصتی را برای سرمایه گذاران فراهم می کنند تا عملکرد خود را در خلق بیشتر ثروت افزایش دهند. حساب های پس انداز سود کمی دارند، به ویژه در مقایسه با بازده اکثر سهام. بنابراین بازار سرمایه به سرمایه گذاران این فرصت را می دهد تا نرخ بازدهی بالاتری داشته باشند.

بازارهای اوراق قرضه

انواع مختلفی از اوراق قرضه وجود دارند که اصلی ترین آنها عبارتند از:

اوراق قرضه شرکتی

اوراق قرضه شرکتی مخصوص مشاغلی هستند که در ازای "اوراق قرضه" با نرخ تعیین شده بهره، پول قرض می گیرند. این اوراق معمولاً با اوراق قرضه کوتاه مدت با سررسید پنج سال یا کمتر عرضه می شوند. اوراق قرضه متوسط، با سررسید بین 5 تا 12 سال و اوراق قرضه بلند مدت با سررسید بیش از 12 سال می باشند.

اوراق ناخواسته

اوراق قرضه ناخواسته بازده بالایی را ارائه می دهند، بسیار بالاتر از انواع دیگر. با این حال آنها همچنین بالاترین سطح خطر را دارند. به این دلیل که شرکت هایی که این اوراق را منتشر می کنند یا کوچک هستند یا قابل اعتماد نیستند. به عبارت دیگر، احتمال بازگشت سرمایه اولیه می تواند کم باشد.

اوراق قرضه خارجی

اوراق قرضه خارجی در یک کشور توسط واحد خارجی با ارز محلی منتشر می شود. به عنوان مثال، یک شرکت هندی ممکن است بخواهد مقداری سرمایه در آمریکا جمع کند زیرا قادر به جذب آن در بازارهای سرمایه هند نیست. به نوبه خود، ممکن است 1 میلیون دلار اوراق قرضه خارجی به دلار آمریکا منتشر کند. بنابراین بدهی با دلار آمریکا قابل بازپرداخت است.

تفاوت بازار سرمایه و بازار پول

بازارهای سرمایه بازارهایی هستند که در آنها اوراق بهادار با سررسید بیشتر از یک سال مورد معامله قرار می گیرند. متداول ترین اوراق بهادار بازار سرمایه شامل سهام، اوراق قرضه و اعتبارات سرمایه گذاری املاک و مستغلات (REITs) است. بازارهای پول بازارهای محصولات مالی با سررسیدهای کمتر از یک سال هستند. رایج ترین ابزارهای بازار پول شامل اسناد خزانه داری ایالات متحده، اوراق تجاری، گواهی سپرده (CD) و توافق نامه های خرید مجدد است. اگرچه این تمایز سررسید برای نهادهای تجاری و دولتی با نیازهای مختلف مالی مهم است اما برای سرمایه گذاران با افق های سرمایه گذاری مختلف و درجات مختلف ریسک پذیری نیز مفید می باشد.

جمع بندی

در این مطلب با مفهوم بازار سرمایه آشنا شدیم. در بازارهای سرمایه بطور کلی دو نوع اوراق بهادار شامل سهام و اوراق بدهی معامله می شوند. شرکت های تولیدی و تجاری با انتشار هر کدام از این اوراق و عرضه ی آنان در بازار سرمایه می توانند سرمایه ی مورد نیاز خود برای گسترش فعالیت یا سایر موارد را تامین کنند. هر یک از این اوراق بهادار دارای شرایط و ضوابط خاص خود می باشند که در این مطلب به آنها اشاره کردیم.

بازار سرمایه (بورس و اوراق بهادار)

در مقاله انواع بازار گفتیم که در طول سال‌های گذشته و در جوامع مختلف، بازارهای مالی و فیزیکی گوناگونی حسب نیاز شکل گرفته‌اند. دانستیم که بازار مکانی (فیزیکی یا مجازی) است که در آن جا خریداران و فروشندگان معاملات خود را انجام می‌دهند. سپس با طبقه‌بندی انواع بازارها اعم از بازارهای فیزیکی و بازارهای مالی آشنا شدیم. همچنین درباره لزوم سرمایه‌گذاری برای دستیابی به موفقیت مالی صحبت کردیم و گفتیم که برای رسیدن به موفقیت مالی در چه بازارهایی و کجا باید سرمایه گذاری کنیم! در این مقاله قصد داریم مسیر هیجان‌انگیز موفقیت مالی و سرمایه‌گذاری را با بازار سرمایه آغاز نمایم!

و ببینیم که بازار سرمایه یا همان بورس که همه ما بارها نام آن را شنیده‌ایم واقعا چه نوع بازاری است؟! آیا بازار سرمایه می‌تواند به عنوان یک ابزار برای رسیدن به ثروت دلخواهمان به ما کمک کند؟! چه کسانی می‌توانند در بورس به ثروت‌های کلان برسند؟! برای رسیدن به موفقیت در بازار سرمایه چه ابزار و چه نوع دانشی لازم است؟!

اگر به دنبال یافتن پاسخ این سوالات هستید تا پایان این مقاله همراه ما باشید!

مقدمه‌ای بر بازار سرمایه

به بازاری که در آن‌ اوراق بهادار مانند اوراق مالکیت (سهام) و سایر اوراق بهادار مانند اوراق قرضه و اوراق مشارکت خرید و فروش می‌شوند، بازار سرمایه (در انگیسی Capital market) می‌گویند. همچنین واژه بورس نیز در لغت یک واژه فرانسوی به معنای کیف پول است که بعدها به بازارهایی که در آن اوراق بهادار مختلف معامله می‌شدند اطلاق شد.

از نظر مفهومی بورس به عنوان یک بازار، محلی است که در آن انواع دارایی‌ها اعم از دارایی‌های فیزیکی (خودرو، ماشین‌آلات و …) و دارایی‌های مالی خرید و فروش می‌شوند. بازاری که در آن دارایی‌های فیزیکی و اسناد مربوط به این کالاها معامله می‌شوند را “بورس کالا” و بازاری که معاملات دارایی‌های مالی در آن انجام می‌پذیرد را “بورس اوراق بهادار” می‌نامند. منظور از دارایی‌های مالی یا دارایی‌های کاغذی دارایی‌هایی است که ارزش آن‌ها به پشتوانه یک دارایی دیگر تعیین می‌شود. مثلا دارنده‌ی سهام یک شرکت به نسبت تعداد سهام خود، در دارایی‌ها، تصمیم‌گیری‌ها و منافع آن شرکت سهیم است.

بورس به زبان ساده

بیایید به زبان ساده‌تر بورس را تعریف کنیم. به طور کلی بورس محلی برای خرید و فروش سهام شرکت‌های مختلف است. برای مثال یک شرکت داروسازی را در نظر بگیرید. فرض کنید که این شرکت ارزشی معادل ۱۰۰ میلیارد تومان دارد و نیز فرض کنید که مالکان شرکت به تعداد ۱۰ نفر، هرکدام سهمی به اندازه ۱۰ میلیارد تومن را در اختیار دارند. (یعنی یک سهم از ده سهم) حال اگر یکی از این افراد بخواهد سهم خود را بفروشد به نظر شما باید چه کار کند؟؟!!

در ابتدا تنها راهی که به نظر می‌رسد یافتن مشتری برای سهم است! اما واقعا این تنها راه حل ممکن است؟! پیدا کردن کسی که سرمایه‌ای به اندازه ۱۰ میلیارد تومان برای خرید این سهم داشته باشد کار ساده‌ای نیست! اما اگر این مقدار سهام را به ۱۰,۰۰۰ سهم ۱ میلیون تومانی تقسیم می‌کردیم تا هر کسی به اندازه سرمایه خود بتواند در شرکت مذکور شریک شود چه اتفاقی می‌افتاد؟!

ساز و کار بورس نیز دقیقا تقسیم کردن دارایی‎‌های یک شرکت به واحدهای کوچکتر است. با این کار هم امکان سرمایه‌گذاری و مشارکت برای افراد با سرمایه کم فراهم می‌شود و هم معاملات سهام (نظیر مثالی که گفته شد) به راحتی انجام می‌پذیرد.

نقش بورس در اقتصاد کشور

مهمترین ویژگی‌های بازار سرمایه (بورس)، رسمی‌بودن، شفافیت و برخورداری از پشتوانه محکم و قانونی است. بورس برخلاف بازارهای سنتی، یک بازار کاملا رسمی و نظام‌مند است که خرید و فروش در آن براساس قوانین و ضوابط خاصی انجام می‌شود.

وقتی فردی تصمیم به خرید و فروش سهام یک شرکت پذیرفته شده در بورس می‌گیرد، به راحتی و از طریق بستر اینترنت می‌تواند به ریز اطلاعات آن شرکت دسترسی داشته و با بررسی اطلاعات مالی آن شرکت، تصمیم به خرید و فروش بگیرد.

تفاوت دیگر بورس با بازارهای سنتی همان‌طور که گفته شد برخورداری همه فعالان بورس (مخصوصا سرمایه‌گذاران) از پشتوانه‌های قانونی است. در واقع قانون‌گذار، مقررات و ساختارهای لازم را با توجه به جایگاه ویژه بورس در نظام اقتصادی کشور برای حفظ حقوق سرمایه‌گذاران در نظر گرفته است تا سرمایه‌گذاران با اطمینان خاطر از عدم بروز اتفاقاتی نظیر کلاه‌برداری و سوء‌استفاده و … در این بازار فعالیت نمایند.

تصویر زیر مربوط به ساختمان جدید و مدرن سازمان بورس و اوراق بهادار واقع در منطقه سعادت‌آباد تهران است.

چرا جایگاه بازار سرمایه در نظام اقتصادی کشور با اهمیت است؟!

فرض کنید شرکت داروسازی که مثال زدیم با انجام مطالعات کارشناسی قصد راه‌اندازی خطوط تولید جدیدی را داشته باشد. طبیعتا موفقیت در انجام این کار باعث افزایش میزان تولید، فروش و سودآوری شرکت، ایجاد فرصت‌های شغلی بیشتر و به تبع آن خودکفایی در صنعت داروسازی و رشد و رونق اقتصادی خواهد شد.

اما سرمایه و منابع مالی مورد نیاز برای انجام این کار از کجا باید تامین شود؟! اولین راهی که به ذهن همه ما می‌رسد دریافت تسهیلات بانکی یا همان وام است!! این روش معمولا فرآیندی زمان‌بر و طولانی است و هزینه‌های زیادی اعم از سود بازپرداخت تسهیلات را به شرکت تحمیل می‌کند!

اما آیا روش بهتری برای تأمین مالی طرح‌های توسعه وجود دارد؟ پاسخ مثبت است!

تأمین مالی از طریق بازار سرمایه

شرکت‌هایی که بر اساس مقرراتی سازمان‌یافته در بورس پذیرش می‌شوند، پس از ارائه طرح توجیه اقتصادی پروژه و بررسی و تایید آن توسط کارشناسان بورس (از نظر میزان سودآوری و دیگر اهداف)، می‌توانند با انتشار و عرضه اوراق سهام جدید نسبت به تأمین منابع مالی اقدام کنند. بنابراین علاوه بر تأمین راحت منابع مالی شرکت، سرمایه‌گذاران نیز می‌توانند با خرید سهام شرکت هرچند به تعداد کم و با سرمایه اندک، در یک طرح ملی و سودآور شریک باشند. با توجه به این که سرمایه‌گذاران در بورس همواره تلاش می‌کنند که سهام شرکت‌های موفق و سودآور را خریداری کنند، بنابراین بورس با ایجاد یک فضای رقابتی سالم بین شرکت‌ها باعث پویایی و رونق هرچه بیشتر اقتصاد می‌شود.😊 به همین علت است که کشورهای دارای بورسِ تکامل‌یافته‌تر، همواره رشد اقصادی بیشتری را تجربه کرده‌اند. از این جهت بورس را “ دماسنج اقتصاد ” نیز می‌نامند!

همان‌گونه که گفته شد بورس و اوراق بهادار فضایی برای بهره‌مندشدن سرمایه‌گذاران و سرمایه‌پذیران (شرکت‌ها) از مزایای متعدد این بازار و استفاده از آن به منظور دستیابی به منافع شخصی و سازمانی می‌باشد. به طور کلی مزایای بورس را می‌توان به شرح زیر خلاصه کرد:

مزایای بورس برای سرمایه‌گذاران

1. کسب درآمد
2. امنیت و شفافیت در سرمایه گذاری
3. حفظ سرمایه در برابر تورم
4. قابلیت نقد شوندگی خوب
5. مشارکت در تصمیم‌گیری برای اداره شرکت‌ها

مزایای بورس برای سرمایه‌پذیران

1. امکان تامین آسان منابع مالی
2. کشف عادلانه قیمت سهام
3. دریافت معافیت مالیاتی
4. کسب اعتماد و شهرت عمومی

چکیده مطلب :

بازار سرمایه (بورس) به عنوان یکی از بازارهای پویا برای سرمایه‌گذاری همواره در کشورهای پیشرفته از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است. به نحوی که فعالان اقتصادی بورس را “دماسنج اقتصاد” یک کشور می‌دانند. در این مقاله به صورت کلی با مفهوم بورس آشنا شدیم و دانستیم که ساز و کار بورس، تقسیم کردن دارایی‎‌ و سرمایه شرکت‌ها به واحدهای کوچکتر (به نام سهم) برای فراهم کردن امکان سرمایه‌گذاری و مشارکت در اقتصاد کلان برای افراد با هر مقدار سرمایه (کم یا زیاد) می‌باشد. سپس به صورت اجمالی تعدادی از مزایای بورس از جمله تامین منابع مالی برای شرکت‌ها را به صورت خلاصه برشمردیم. در مقالات دیگر به صورت ویژه در مورد “مزایای بورس برای سرمایه‌گذاران” و “سرمایه‌پذیران” توضیحات مفصلی ارائه شده است.

همچنین”روش‌های سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه“، “نحوه انجام معاملات“، “انتخاب سهام مناسب” و ابزارهای لازم برای ورود به بازار سرمایه در بخش‌های مختلف سایت به صورت کامل و جامع در اختیار شما عزیزان قرار گرفته است. با امید به این که گامی مثبت در جهت هرچه ثروتمندتر شدن شما برداریم و به هدف همیشگی خود که همان تحقق رویاهای شماست دست پیدا کنیم… 😊😍

اوراق اجارة تأمین نقدینگی

در این نوع از اوراق اجاره، بانی با ارائه طرح توجیهی اقدام به انتخاب شرکت واسط (SVP)می کند. شرکت واسط با انتشار اوراق و با جمع آوری پول از سرمایه گذاران، به وکالت از طرف آنان یکی از دارایی های فیزیکی بانی را به صورت نقد خریداری می کند، سپس به صورت اجاره عادی یا به شرط تملیک دوباره به بانی واگذار می نماید. سود این اوراق در سررسیدهای مشخص به صورت اجاره بهای دارایی به دارندگان اوراق پرداخت می شود. دارندگان اوراق قبل از سررسید، می توانند اوراق خود را در بازار ثانوی به فروش برسانند. SPV در پایان قرارداد اجاره عادی دارایی را از بانی تحویل گرفته و به وکالت از طرف سرمایه گذاران در بازار دارایی های مستهلک می فروشد و در اجاره به شرط تملیک، دارایی را به تملیک مستأجر درمی آورد.

شرایط انتشار

اوراق اجاره بانی باید دارای شرایط زیر باشد:

• شخص حقوقی غیردولتی که قالب حقوقی آن سهامی یا تعاونی باشد،
• مجموع جریان نقدی حاصل از عملیات آن در دو سال مالی اخیر مثبت باشد،
• حداکثر نسبت مجموع بدهی ها به دارایی های آن 90 درصد باشد،
• اظهارنظر بازرس و حسابرس شرکت در خصوص صورت های مالی دو دورة مالی اخیر آن مردود یا عدم اظهارنظر نباشد.

در صورتی که بانکها یا موسسات مالی و اعتباری تحت نظارت بانک مرکزی اصل و سود اوراق را تضمین نموده باشند، ویژگی‌های بازار سرمایه رعایت بندهای 2 و 3 برای بانی الزامی نمی باشد.

انواع دارایی قابل قبول برای اوراق اجاره دارایی های قابل قبول جهت انتشار اوراق اجاره به شرح زیر می باشند:

• زمین
• ساختمان و تأسیسات
• ماشین آلات و تجهیزات
• وسایل حمل و نقل

شرایط عمومی دارایی پایه

• به کارگیری آن در فعالیت بانی، منجر به ایجاد جریانات نقدی شده یا از خروج وجوه نقد جلوگیری نماید.
• هیچگونه محدودیت یا منع قانونی، قراردادی یا قضایی برای انتقال دارایی، منافع و حقوق ناشی از آن وجود نداشته باشد.
• تصرف و اعمال حقوق مالکیت در آن برای نهاد واسط دارای هیچگونه محدودیتی نباشد.
• مالکیت آن به صورت مشاع نباشد.
• امکان واگذاری به غیر را داشته باشد.
• تا زمان انتقال مالکیت دارایی به بانی، دارایی از پوشش بیمه ای مناسب و کافی برخوردار باشد.

اوراق مشارکت

• اوراق مشارکت در اصطلاح علم اقتصاد، نوعی از اوراق بهادار است که توسط دولت، شهرداری، شرکت‌های دولتی و خصوصی، برای تأمین اعتبار طرح‌های عمرانی یا زیرساختی در کشور، منتشر می‌گردد. تهیهٔ دستورالعمل اجرایی و مقررات ناظر بر انتشار اوراق مشارکت بر عهدهٔ بانک مرکزی است. طبق دستورالعمل بانک مرکزی، اوراق مشارکت اوراق بهاداری هستند که با مجوز بانک مرکزی برای تأمین بخشی از منابع مالی مورد نیاز، طرح‌های سودآور تولیدی و خدماتی (به استثنای امور بازرگانی) در چارچوب عقدمشارکت مدنی ، توسط سازمان جاری منتشر می‌شود. در هر ورقهٔ مشارکت، میزان سهم دارندهٔ آن مشخص شده‌است

نکات مهم انتشار اوراق مشارکت

• پروژه موضوع انتشار اوراق مشارکت باید در قالب شخصیت حقوقی انجام شود که دارای سوابق مالی حسابرسی ویژگی‌های بازار سرمایه ویژگی‌های بازار سرمایه شده توسط حسابرسان معتمد بورس باشد.
• ناشر نباید زیان انباشته داشته باشد، عملکرد شرکت باید سودآور بوده و به تشخیص بورس امکان سودآوری آن در آینده وجود داشته باشد.
• گزارش حسابرس مستقل در خصوص آخرین صورت های مالی حسابرسی شده نباید حاوی اظهارنظر مردود یا عدم اظهارنظر باشد.
• پروژة موضوع انتشار اوراق مشارکت باید براساس گزارش توجیهی حسابرسی شده توسط حسابرس معتمد بورس از توجیه مالی، فنی و اقتصادی مناسبی برخوردار باشد.
• داشتن وثایق معتبر جهت ارائه به ضامنی که بازپرداخت اصل و سود اوراق مشارکت را تضمین خواهد کرد. پروژه موضوع انتشار اوراق مشارکت می تواند یکی از تضامین قابل ارائه به ضامن باشد که به نتیجة مذاکره با ضامن بستگی دارد.
• حداقل سهم الشرکه ناشر در هر طرح توسط مرجع صادرکننده مجوز انتشار اوراق تعیین می شود. معموالً، حداقل 50 درصد از منابع مورد نیاز برای اجرای پروژه باید توسط ناشر تأمین شود.
• سقف مبلغ اوراق مشارکت قابل انتشار برای شرکت های پذیرفته شده در بورس به تشخیص هیئت پذیرش و حداکثر تا 70 درصد ارزش ویژه هر شرکت است. همچنین، حداکثر میزان اوراق مشارکت قابل انتشار براساس ضوابط داخلی سازمان بورس و اوراق بهادار بدین ترتیب اعمال شده است که نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام، بعد از انتشار اوراق مشارکت، حداکثر مساوی عدد 3 باشد.در صورتی که اصل و سود اوراق مشارکت توسط بانکها و موسسات مالی و اعتباری تحت نظارد بانک مرکزی ضمانت شده باشد، نیازی به رعایت بندهای 2 و 7 توسط ناشر نمیباشد.

• مصرف وجوه حاصل از واگذاری اوراق مشارکت در محلی غیر از پروژه های مبنای انتشار اوراق مشارکت، مجاز نیست.
• اوراق مشارکت ممکن است قابل تعویض با سهام سایر شرکت های پذیرفته شده در بورس باشد. در این صورت ناشر موظف است حداقل به میزان اوراق مشارکت قابل تعویض، موجودی سهام شرکت های مذکور را تا سررسید نهایی اوراق مشارکت نگهداری نماید.

• اوراق مشارکت ممکن است قابل تبدیل به سهام شرکت ناشر باشد. در این صورت مجمع عمومی فوق العاده بنا به پیشنهاد هیئت مدیره و گزارش خاص بازرس یا بازرسان شرکت اجازه انتشار اوراق مشارکت را می دهد و شرایط و مهلتی را که طی آن دارندگان این گونه اوراق خواهند توانست اوراق خود را به سهام شرکت تبدیل کنند تعیین و اجازة افزایش سرمایه را به هیئت مدیره خواهد داد.

تعریف و ویژگی های اوراق استصناع

اوراق استصناع :

اوراق بهاداری هستند که دارندگان آنها به صورت مشاع مالک دارایی مالی هستند که براساس قرارداد استصناع شکل می گیرد.

این اوراق دارای بازده معین و قابل مبادله در بازار ثانوی بوده است.

وزارت خانه ها، شهرداری ها، شرکت های دولتی و بخش خصوصی برای تأمین مالی طرح های عمرانی و توسعه ای می توانند اقدام به انتشار اوراق استصناع نمایند.

امکان بازار ثانوی اوراق استصناع

همه انواع اوراق استصناع از نوع ابزارهای مالی انتفاعی با سود معین می باشند، بر این اساس می توانند اهداف و سلیقه های بخش مهمی از صاحبان وجوه مازاد که قصد سرمایه گذاری بدون ریسک دارند را پوشش دهند، در نتیجه قابلیت مالی خرید و فروش در بازار ثانوی را خواهند داشت

پیش بینی می گردد برای خرید و فروش اوراق استصناع بازار ثانوی فعالی شکل گیرد و قیمت بازاری آنها متناسب با مدت و مبلغ اسمی اوراق، تعیین شود و ابزار جدیدی شبیه اوراق مشارکت، با نرخ بازدهی معین وارد بازار سرمایه شود.

تعریف اوراق منفعت

• ورق منفعت سند مالی بهاداری است که بیانگر مالکیت دارندة آن بر مقدار معین خدمات یا منافع آینده از یک دارایی بادوام است که در ازای پرداخت مبلغ معینی به وی منتقل شده است مانند گواهی حق اقامت در هتل معین برای روز معین، حق استفاده از خدمات آموزشی دانشگاه برای ترم یا سال معین، حق استفاده از یک ساعت پرواز برای مقصد معین و حق استفاده از خدمات حج یا عمره برای سال معین.

کاربردهای اوراق منفعت

• واگذاری منافع آینده دارایی های بادوام:

صاحبان دارایی های بادوام گاهی به نقدینگی احتیاج دارند و حاضرند برای تأمین آن، بخشی از منافع حاصل از دارایی های بادوام خود را از پیش واگذار کنند. در این موارد اگر صاحبان دارایی در جست و جوی استفاده کننده نهایی )کسی که بخواهد در روز معین از منافع دارایی معین استفاده کند( باشند، احتمال موفقیت خیلی پایین و در حد صفر است. برای حل این مشکل می توان از اوراق منفعت استفاده کرد. یعنی صاحبان دارایی برای بخشی از منافع دارایی، اوراق منفعت منتشر و سپس آن ها را در مقابل مبلغ معینی به متقاضیان واگذار می کنند. دارندگان اوراق می توانند صبر کنند و در زمان معین از آن منافع بهره ببرند؛ کما اینکه می توانند قبل از فرا رسیدن مدت آن را به دیگران واگذار کنند.

• واگذاری خدمات آینده:

همانند صاحبان دارایی های بادوام، شرکت ها و مؤسسه های خدماتی نیز گاهی برای تأمین سرمایه در گردش یا توسعه فعالیت های اقتصادی، نیازمند پول می شوند و حاضرند بخشی از خدمات آینده خود را از پیش واگذار کنند. در این موارد نیز اگر شرکت های خدماتی به دنبال مشتری نهایی )استفاده کننده واقعی از خدمات( باشند، احتمال موفقیت در سطح پایین و نزدیک به صفر است، در حالی که استفاده از اوراق بهادار منفعت می تواند این مشکل را به آسانی حل کند.

مکانیسم بازار اوراق منفعت

• صاحبان دارایی های بادوام به منظور حل مشکل نقدینگی خود می توانند برای بخشی از منافع حاصل از دارایی، اوارق منفعت منتشر کند. در این حالت نهاد واسط با جمع آوری پول از مردم به وکالت از طرف آنان، منافع آتی حاصل از دارایی بادوام را به ارزش فعلی پیش خرید می کند. سود این اوراق در سررسیدهای مشخص از طریق نهاد واسط در اختیار سرمایه گذاران قرار می گیرد. در زمان سررسید نیز، دارندگان اوراق از وجوه حاصل از منافع بهره مند می شوند. دارندگان اوراق می توانند اوراق خود را قبل از سررسید در بازار ثانوی به فروش رسانند.

ارزش اوراق منفعت و نرخ بازدهی آن

• قیمت اوراق بهادار منفعت و سود حاصل از خرید و فروش آن ها )نرخ بازدهی( به عوامل زیادی چون اعتبار صاحبان دارایی و شرکت های خدماتی، قیمت اسمی منافع و خدمات، نرخ بازدهی ابزارهای مالی مشابه، زمان و مکان ارائه منافع و خدمات بستگی دارد
• ارزش صکوک منفعت بر اساس ارزش فعلی منافع آتی حاصل از دارایی های بادوام یا ارزش فعلی خدمات محاسبه می شود. ارزش فعلی هر ورقه منفعت با لحاظ ارزش اسمی، نرخ تنزیل و مدت زمان باقی مانده تا زمان استفاده از منافع به دست می آید.

مثال کاربردی اوراق منفعت

به عنوان مثال یک شرکت پیمانکاری بزرگراهی را تحت قرارداد BOT احداث کرده و اکنون به مدت 20 سال حق بهره برداری از این بزرگراه از جمله عوارض دریافتی را داشته و از طرف دیگر برای ورود به دیگر پروژه های خود نیاز به منابع مالی جدید دارد. لذا می تواند منافع حاصل از بزرگراه احداث شده را به عموم واگذار نماید. در این حالت نهاد واسط با جمع آوری وجوه از مردم، درآمد حاصل از عوارض بزرگراه ها را طی عمر اوراق منفعت پیش خرید می کند. شرکت پیمانکاری نیز وجوه حاصل از عوارض را پس از کسر هزینه های بزرگراه در اختیار نهاد واسط قرار می دهد. از آنجاییکه عوارض بزرگراه ها و هزینه ها به صورت مستمر و نه در دوره های زمانی خاص ایجاد می شود لذا نهاد واسط این وجوه را به نمایندگی از طرف دارندگان اوراق در حساب بانکی مشخص سپرده گذاری می کند. نهاد واسط در سررسیدهای مشخص حداقل سود علی الحساب تضمین شده توسط ضامن اوراق را از حساب بانکی مذکور برداشت کرده و در اختیار دارندگان اوراق قرار می دهد. درپایان عمر اوراق نیز نهاد واسط مانده وجوه موجود در حساب بانکی که بیانگر اصل اوراق و سایر منافع احتمالی و سود سپرده است را در اختیار دارندگان اوراق قرار می دهد.

بازار سرمایه چیست؟ (آشنایی با مفاهیم مهم و اساسی بازار سرمایه)

اگر فکر سرمایه‌گذاری در بورس شما را می‌ترساند، شما تنها نیستید. افرادی که تجربه بسیار محدودی در سرمایه‌گذاری در بازار سهام دارند معمولا بیش از نیمی از سرمایه خود را در ابتدای کار از دست می‌دهند. اکثر آنها گمان می‌کنند در ابتدا با سرمایه‌گذاری سودهای کلانی نصیبشان خواهد شد، ولی واقعیت چیز دیگری است. بنابراین تعجب‌آور نیست که گفته می‌شود پاندول احساسات سرمایه‌گذاری بین ترس و حرص و طمع می‌چرخد.

واقعیت این است که سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار ریسک‌هایی را به همراه دارد؛ اما وقتی با روشی منضبط وارد آن شوید، یکی از کارآمدترین راه ها برای ایجاد ارزش خالص (کسب درآمد) برای یک شخص است. بیشتر افراد ثروتمند و قدرتمند در دنیا، اکثریت ثروت خود را در بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند. برای درک بهتر مکانیزم‌های بازار سرمایه، بیایید با بیان تعریف سهام و انواع مختلف آن شروع کنیم.

شرکت‌های بزرگ امروز احتمالاً به عنوان یک نهاد خصوصی کوچک از چند دهه پیش توسط یک موسس راه‌اندازی شده‌اند. تصور کنید در سال 1999 شرکت علی بابا کار خود را از آپارتمان خود در هانگژو چین شروع کرده است یا مارک زاکربرگ موسس اولین نسخه فیس بوک، کار خود را از اتاق خوابگاه دانشگاه هاروارد خود در سال 2004 شروع کرد. این‌ها طی چند دهه در بین بزرگ‌ترین شرکت‌های جهان قرار گرفته‌اند.

با این حال، رشد با چنین سرعت حیرت‌آور نیاز به دسترسی به حجم عظیمی از سرمایه دارد. برای انتقال این ایده‌ای که در مغز کارآفرین شکل گرفته و تبدیل آن به یک شرکت بزرگ، نیاز به اجاره دفتر یا کارخانه، استخدام کارمندان، خرید تجهیزات و مواد اولیه و ایجاد شبکه فروش و توزیع است. بنابراین عرضه سهام این شرکت‌ها در بورس و کسب سرمایه از این طریق، متداول‌ترین روش در دنیا می‌باشد.

تعریف سهام :

سهام یک ابزار مالی است که نشان‌دهنده مالکیت در یک شرکت است. مالکیت سهام به این معنی است که سهام‌دار صاحب یک قطعه از شرکت برابر با تعداد سهامی است که به عنوان بخشی از کل سهام باقیمانده شرکت در اختیار دارد. به عنوان مثال، یک شخص یا مؤسسه‌ای که صاحب 100.000 سهم یک شرکت با یک میلیون سهم منتشر شده است، می‌تواند 10٪ مالکیت آن را در اختیار داشته باشد. اکثر شرکت‌ها سهم‌های قابل توجهی دارند که به میلیونها یا میلیاردها می‌رسد.

معرفی بازار سرمایه :

در کشور ما بازار سرمایه عموماً با نام بورس اوراق بهادار تهران شناخته می‌شود؛ بازار سرمایه شاخه وسیعی از بازار است که فرآیند خرید و فروش ابزارهای مالی را تسهیل می‌کند . بازار سرمایه پلی است، که پس‌انداز واحدهای اقتصادی دارای مازاد مانند شرکت‌ها یا دولت‌ها را، به واحدهای سرمایه‌گذاری که بدان نیازمندند، انتقال می‌دهد. بازار سرمایه از نظر مرحله عرضه اوراق بهادار، به دو بازار اولیه (Primary Markets) و ثانویه (Secondary Markets) تقسیم می‌شود.

• بازار اولیه: بازاری است که در آن شرکت‌ها برای اولین بار اقدام به عرضه سهام و پذیره نویسی می‌نمایند.
• بازار ثانویه: در این بازار سهام عرضه شده در بازار اولیه مورد معامله مکرر قرار می‌گیرد؛ در واقع بازار ثانویه تسهیل کننده فروش اوراق در بازار اولیه می‌باشد.

بازار سرمایه ایران از نظر شرایط شرکت‌ها، به چهار بازار بورس اوراق بهادار ، بورس کالا ، فرابورس و بورس انرژی طبقه‌بندی می‌شود.

اصطلاحات بازار سرمایه:

حال که با مفهوم کلی بازار سرمایه آشنا شدید در زیر به توضیح چند اصطلاح در این بازار می‌پردازیم:

• اوراق اجاره: اوراق بهادار با نام قابل نقل و انتقالی است که نشان ‌دهنده‌ی مالکیت مشاع دارنده آن در دارایی مبنای انتشار اوراق اجاره است.
• اوراق بهادار: هر نوع ورقه یا مستندی است که متضمن حقوق مالی قابل نقل و انتقال برای مالک عین و یا منفعت آن باشد. شورا، اوراق بهادار قابل معامله را تعیین و اعلام خواهد کرد. مفهوم ابزار مالی و اوراق بهادار در متن این قانون، معادل هم در نظر گرفته شده است.
• اوراق مشارکت: اوراق بهادار با نامی که با مجوز “بورس” به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین جهت تامین بخشی از منابع مالی مورد نیاز طرح‌های نوسازی و توسعه شرکت‌های پذیرفته شده در “بورس” منتشر می‌شود. این اوراق بدون تضمین دولت و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران انتشار می‌یابند.
• کارگزار : شخصیتی است حقوقی که عمل خرید و فروش سهام در بازار سرمایه یا بورس اوراق بهادار را برای مشتریان انجام می‌دهند و در ازای آن کارمزدی دریافت می‌کند.
• بازارگردان: کارگزار (معامله‌گری) است که با اخذ مجوز لازم و با تعهد به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق ‌بهادار معین و تحدید دامنه نوسان قیمت آن، به داد و ستد آن اوراق می‌پردازد.
• بازارهای خارج از بورس: بازاری است در قالب شبکه ارتباط الکترونیک یا غیرالکترونیک که معاملات اوراق بهادار در آن بر پایه‌ی مذاکره صورت می‌گیرد.
• بستن نماد: توقف معاملات هر یک از انواع اوراق بهادار طی دوره معین طبق دستورالعمل مربوطه می‌باشد.
• پذیره‌نویسی: فرآیند خرید اوراق بهادار از ناشر و یا نماینده قانونی آن و تعهد پرداخت وجه کامل آن طبق قرارداد.
• تابلوی بورس: تابلویی است که برای ارائه اطلاعات طبقه ‌بندی ‌شده اوراق ‌بهادار به‌کار می‌رود؛ از قبیل تابلوی اصلی و فرعی، تابلو اوراق مشارکت دولتی و تابلوی اوراق مشارکت شرکت‌ها. ( تابلوخوانی چیست؟ )
• تسویه و پایاپای: مرحله‌ی پایانی انجام معامله است که طی آن مالکیت اوراق بهادار به خریدار و وجوه حاصل از معامله به فروشنده منتقل می‌شود.
• تقاضا: عبارت است از اعلام آمادگی برای خرید اوراق بهادار از طرف کارگزار خریدار.
• عرضه: عبارت است از اعلام آمادگی برای فروش اوراق بهادار از طرف کارگزار فروشنده.
• حجم مبنا: تعداد اوراق ‌بهادار از یک نوع است که هر روز باید مورد دادوستد قرار گیرد تا کل درصد تغییر آن روز، در تعیین قیمت روز بعد ملاک باشد.
• دامنه نوسان قیمت: پایین‌ترین تا بالاترین قیمتی است که در آن دامنه، طی یک یا چند جلسه رسمی معاملاتی بورس، قیمت می‌تواند نوسان داشته باشد.
• عرضه اولیه : منظور نخستین عرضه اوراق بهادار شرکت، پس از پذیرش آن در بازار سرمایه یا بورس است.
• سبد: مجموعه دارایی‌های مالی است که از محل وجوه سرمایه‌گذاران ویژگی‌های بازار سرمایه خریداری می‌شود.
• سهم شناور آزاد: بخشی از سهام آن شرکت است که دارندگان آن همواره آماده عرضه و فروش آن سهام می‌باشند، و قصد ندارند با حفظ آن قسمت از سهام، در مدیریت شرکت مشارکت نمایند.
• شاخص: نماگری است که تغییرات قیمت یا بازده یک یا مجموعه‌ای از اوراق ‌بهادار را طی دوره زمانی مشخص نشان می‌دهد.
• صندوق سرمایه‌گذاری : نهادی مالی است که فعالیت اصلی آن سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار می‌باشد و مالکان آن به نسبت سرمایه‌گذاری خود، در سود و زیان صندوق شریک‌اند.
• قیمت پایه: قیمت مشخص و بدون قید و شرطی است که توسط فروشنده برای عرضه‌ی سهام در معاملات عمده تعیین و از طریق کارگزار فروشنده به بورس اعلام می‌شود و مبنای رقابت در معاملات عمده می‌باشد.
• قیمت آغازین: قیمتی است که در شروع جلسه رسمی معاملاتی برای هر ورقه بهادار در تابلو بورس اعلام می‌شود.
• قیمت پایانی: قیمت هر ورقه بهادار در پایان هر جلسه رسمی معاملاتی بورس است که محاسبه و توسط “بورس” اعلام می‌شود.
• قیمت باز: در مواقعی که خریدار یا فروشنده تعیین قیمت را به کارگزار واگذار می‌نماید کارگزار دارای دستور معامله با قیمت باز می‌باشد.
• قیمت محدود: در مواقعی که خریدار یا فروشنده حداکثر یا حداقل قیمتی را برای معامله تعیین می‌نماید، کارگزار دارای دستور معامله با قیمت محدود می‌باشد.
• قیمت معین: در مواقعی که خریدار یا فروشنده قیمت ثابتی را برای انجام معامله تعیین می‌نماید، کارگزار دارای دستور معامله با قیمت معین می‌باشد.
• بازه روز: نشان‌دهنده تغییرات قیمت سهام در روز معاملاتی جاری است. حداقل و حداکثر قیمتی که سهم در طی یک روز معامله می‌شود را بازه روز سهم می‌گویند.
• بازه مجاز: بازه قیمتی است که سهم در طول روز می‌تواند نوسان کند و سفارش خرید و فروش سهام باید در این محدوده باشد.
• بازه هفته: تغییرات قیمت سهام در یک هفته جاری است.
• کد معاملاتی: شناسه “مشتری” جهت انجام معامله اوراق بهادار در سامانه معاملات بازار سرمایه یا بورس است. این شناسه به صورت حروف، عدد، و یا ترکیبی از هر دو می‌باشد.
• نماد معاملاتی : شناسه‌ای است که برای هر یک از اوراق ‌بهادار به صورت منحصربه‌فرد در سامانه‌ معاملات تعریف شده است. این شناسه می‌تواند بصورت حروف، عدد و یا ترکیبی از هر دو باشد.
• قیمت تابلو: قیمتی است که بر اساس عرضه و تقاضای موجود برای هر سهم تعیین می‌شود و ارزش روز هر شرکت بر مبنای این قیمت محاسبه می‌شود.
• نقدشوندگی: عبارتست از درجه سهولت معامله روی یک سهم؛ هرچه سهم از نقدشوندگی بیشتری برخوردار باشد امکان بلوکه شدن سرمایه کاهش می‌یابد.
• دوره مالی: عبارتست از زمانی که شرکت‌ها برای انجام عملیات مالی خود در نظر می‌گیرند. این زمان در ایران معمولا یکسال تعیین می‌شود و شرکت‌ها موظفند در پایان این دوره صورت‌های مالی و سود و زیان خود را به بورس تحویل دهند.
• P/E: عبارتست از تقسیم قیمت یک شرکت بر سود پیش‌بینی شده آن که دوره بازگشت سرمایه را نیز نشان می‌دهد.
• DPS:ویژگی‌های بازار سرمایه عبارتست از سودی که پس از پیشنهاد هیئت مدیره و تصویب در مجمع عمومی به هر سهم پرداخت می‌شود که رابطه عکس با قیمت سهم دارد.
• مجمع عمومی عادی سالیانه: که با حضور سهامداران – بازرس – حسابرس و مدیران شرکت‌ها هر سال یک بار و حداکثر ۴ ماه بعد از پایان سال مالی تشکیل می‌شود و در آن موارد مختلفی از جمله تصویب صورت‌های مالی سال قبل و تصمیم در مورد نحوه تقسیم سود انجام می‌گیرد.
• مجمع عمومی فوق‌العاده: در مواقعی که نیاز به تصمیم‌گیری در مورد بخصوصی که نیاز به تصویب مجمع دارد مانند تصمیم در مورد افزایش سرمایه یا تغییر در اعضای هیات مدیره و غیره باشد تشکیل می‌شود.
• اطلاعات میان‌دوره‌ای: اطلاعاتی است که در دوره‌های فصلی و ماهانه اعلام می‌شود و جریان مالی شرکت را به صورت واقعی نشان می‌دهد. با مقایسه این اطلاعات با بودجه شرکت می‌توان درصد خطای پیش‌بینی شرکت را بدست آورد. شرکت‌ها معمولا برای انجام طرح‌ها و برنامه‌های سود آور و بعضا برای جبران کمبود نقدینگی اقدام به افزایش آخرین سرمایه ثبت شده خود و در نتیجه تعداد سهام شرکت می‌نمایند که این کار با پیشنهاد هیات مدیره و تصویب در مجمع عمومی و تایید سازمان بورس عملی می‌باشد و از طرق مختلف انجام می‌گیرد که عبارتست از آورده نقدی – سهام جایزه و صرف سهام.

در نهایت باید در نظر داشت برای ورود به بازار سرمایه اطلاع از مفاهیم و اصول این بازار یکی از مهم‌ترین ابزاری است که قبل از ورود به آن باید فرا گرفت.