قرارداد اختیار فروش

منظور از قراردادهای اختیار معامله چیست؟

معمولا برداشت ما از بازار بورس جایی است که عده‌ای خریدار و فروشنده در آن به خرید و فروش سهام شرکت‌ها و اوراق بهادار مختلف مشغول هستند اما این تنها بخشی از اتفاقی است که در بورس می‌افتد و در بورس کالا و اوراق بهادار کشور بازارهای مختلفی وجود دارند و معاملات گوناگونی در این بازارها انجام می‌شود. امروز قرار است به سراغ یکی از این ابزارهای معاملاتی یعنی قراردادهای اختیار معامله برویم و شما را با مفهوم این نوع از قراردادها و چگونگی کارکرد آن‌ها بیشتر آشنا کنیم. با ما همراه شوید.

قرارداد اختیار معامله چیست؟

قراردادهای اختیار معامله و قرارداهای آتی از مهم‌ترین ابزارهای مشتقه در بازار بورس کالا قرارداد اختیار فروش و اوراق بهادار کشور به شمار می‌روند و به دلیل این که مفهوم جدیدی در بازار بورس ایران هستند، بسیاری از سهامداران آشنایی زیادی با این قراردادها ندارند.

در یک معامله ساده شما معمولا برای دریافت یک کالا یا خدمات مبلغی را پرداخت و کالا یا خدمت مورد نیاز خود را هم دریافت می‌کنید اما در قراردادهایی مانند قرارداد اختیار معامله به خریدار حق خرید یا فروش کالای مورد معامله در تاریخی معین با قیمتی مشخص و از پیش تعیین شده داده می‌شود.

چگونگی کارکرد قرارداهای اختیار معامله

برای این که با کارکرد قرادادهای اختیار معامله بیشتر آشنا شوید، کار را با یک مثال آغاز می‌کنیم. فرض کنید در فرودین ماه 1400 که قیمت هر سکه 8 میلیون تومان است شما اختیار خرید این کالا را با همین قیمت در تاریخ اسفند 1400 از یک فروشنده خریداری و مبلغ 200 هزار تومان را هم به عنوان قیمت اختیار معامله مشخص می‌کنید. حال شما این اختیار را دارید که کالای مورد نظر را در سررسید مشخص شده با همان قیمت 8 میلیون تومان از فروشنده‌ای که با او قرارداد اختیار معامله بسته‌اید، خریداری کنید.

در این شرایط اگر قیمت کالای مورد نظر افزایش پیدا کند مثلا در همین مثال قیمت سکه به 10 میلیون تومان برسد، شما سود کرده‌اید. نکته جالب در اینجا این است که شما اختیار معامله را خریداری کرده‌اید و اجباری برای انجام معامله مورد نظر ندارید.

یعنی اگر قیمت کالایی که خریداری کرده‌اید کاهش پیدا کرده باشد مثلا در همین مثال به 7 میلیون تومان رسیده باشد، می‌توانید از اختیار خود استفاده نکنید. در این صورت تنها به اندازه همان مبلغی که به عنوان قیمت قرارداد اختیار معامله باید پرداخت کنید، یعنی 200 هزار تومان دچار ضرر می‌شوید.

شما می‌توانید قراداد اختیار معامله را برای فروش یک کالا هم اعمال کنید. به این معنا که شما به عنوان خریدار قرارداد اختیار معامله، حق فروش یک دارایی را با قیمت مشخص در زمان تعیین شده خریداری می‌کند.

برای نمونه در همان مثال قبلی خریدار قرارداد، حق فروش سکه با همان قیمت 8 میلیون تومان را برای اسفند 1400 با همان قیمت اختیار معامله 200 هزار تومان از یک فروشنده خریداری می‌کند. در این حالت او می‌تواند در زمان سررسید کالای مورد نظر را با قیمت تعیین شده به فروشنده قرارداد بفروشد.

حال در نظر بگیرید که در اسفندماه قیمت سکه به 7 میلیون تومان رسیده باشد، در این شرایط خریدار قرارداد اختیار معامله سود می‌کند اما در صورتی هم که قیمت سکه به 10 میلیون تومان رسیده باشد وی می‌تواند از اختیار خود برای فروش کالای مورد نظر استفاده نکند.

همانگونه که احتمالا از این مثال متوجه شده باشید قراردادهای اختیار معامله یا آپشن‌ها به دو دسته قرادادهای اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می‌شوند.

اختیار خرید (Call Option)

در قراردادهای اختیار خرید حق خرید یک دارایی از پیش به خریدار قرارداد اختیار معامله داده می‌شود. کسانی به سراغ قرادادهای اختیار خرید می‌روند که منتظر افزایش قیمت دارایی هستند و می‌خواهند از این طریق با این نوع از قراردادهای به سود برسند. آن‌ها قرارداد را با قیمت روز یک کالا خریداری می‌کنند تا در آینده با افزایش قیمت‌ها به سود مورد نظرشان دست پیدا کنند.

اختیار فروش (Put Option)

قراردادهای اختیار فروش برعکس اختیار خرید هستند و در این قراردادها حق فروش یک دارایی با قیمت تعیین شده از قبل به معامله کننده داده می‌شود. در این حالت درست برعکس قراردادهای اختیار خرید صاحب قرارداد امیدوار به کاهش قیمت‌ها است و با پیش‌بینی که از کم شدن قیمت یک دارایی دارد، دست به انعقاد قراردادهای اختیار فروش می‌زند.

بعضی نکات مهم در قراردادهای اختیار معامله

• برای آغاز فعالیت در بازار مشتقه علاقه‌مندان به حضور در معاملات این بازار باید از کارگزاری‌هایی که مجوز معاملاتی برای قرادادهای بازار مشتقه را دارند کد معاملاتی دریافت کنند.
• زمان تسویه قراداد اختیار معامله، تاریخ سررسید مشخص شده در همان قرارداد است که در پایان روز معاملاتی این تسویه انجام می‌شود. کارمزد معامله نیز در همان روز به حساب سازمان بورس، کارگزار مربوطه و .. واریز می‌شود.
• قرادادهای اختیار معامله به دو سبک اروپایی و آمریکایی قابل اجرا هستند. در سبک اروپایی خریدار معامله تنها در زمان سررسید مشخص شده در قرارداد می‌تواند از حق خرید و فروش خود استفاده کند، اما در سبک آمریکایی خریدار در طول زمانی که مشخص شده است می‌تواند معامله را اجرایی و از حق خود برای خرید یا فروش یک کالا استفاده کند.
• معامله در بازار مشتقه بورس کالا روی یک دارایی پایه مانند سکه یا زعفران صورت می‌گیرد.
• در حال حاضر تنها در مورد بعضی کالاها و تعداد کمی از سهم‌ها قرارداد اختیار معامله اعمال می‌شود.
• همان گونه که گفتیم یکی از نکات مهم در عبارت قرارداد اختیار معامله، کلمه اختیار است. به این معنی که اختیار خرید و فروش دارایی موردنظر به معامله کننده داده می‌شود و اجباری برای خرید و فروش کالای مشخص شده در قرارداد وجود ندارد اما در مورد فروشنده اختیار معامله چنین امکانی وجود ندارد و فروشنده قرارداد از قدرت اختیار برای انجام معاملات برخوردار نیست و باید تابع تصمیم خریدار باشد.
• برای تضمین پایبندی به قراردادهای اختیار معامله با توجه به این که پول یا کالایی بین طرفین تا زمان تاریخ مشخص شده در قرارداد رد و بدل نمی‌شود، هر دو طرف معامله ودیعه‌ای را به اتاق پایاپای بورس تحویل می‌دهند.
• قرارداد اختیار معامله در بازار بورس ایران مفهوم نسبتا جدیدی محسوب می‌شود و برای اولین بار بورس اختیار معامله در سال 1973 در شیکاگو شروع به کار کرد که اکثر اوقات هم رتبه اول را از نظر حجم و تعداد معاملات انجام شده در این حوزه دارد.
• نوسان‌گیرها علاقه بسیاری به بازار آتی کالا دارند و سعی می‌کنند از نوسان قیمت‌ها و پیش‌بینی آینده بازار برای رسیدن به سود در بازار مورد نظر استفاده کنند.

مزایای قراردادهای اختیار معامله

احتمالا این سوال برای‌تان پیش آمده باشد که قراردادهای اختیار معامله چه مزیت‌هایی برای خریدار یا فروشنده این نوع از قراردادها دارد. در زیر به برخی از این مزایا اشاره می‌کنیم که به درک بهتر قرادادهای اختیار معامله هم کمک بیشتری می‌کنند.

• کم شدن ریسک معاملات و کاهش نوسان بالای قیمت‌ها در آینده
• کسب سود از قرارداهای اختیار معامله و حتی درآمدزایی از معامله مجدد این قرارداد به این معنا که شما می‌توانید حق خرید یا فروش خود را بفروشید و از این طریق نیز کسب سود کنید.
• نیار به نقدینگی کمتر
• کاهش ریسک انجام معاملات

تفاوت قرادادهای اختیار معامله با قرادادهای آتی

همانگونه که اشاره کردیم قرارداد اختیار معامله اختیاری قانونی است که مطابق آن به خریدار حق خرید یا فروش کالای مورد معامله در تاریخی معین با قیمتی مشخص و از پیش تعیین شده داده می‌شود، اما در قراردادهای آتی یک خریدار متعهد می‌شود یک کالای مشخص شده را در تاریخ مشخص با قیمت معین از فروشنده کالا خریداری کند.

به زبان ساده‌تر می‌توان گفت که در قرارداد اختیار معامله خریدار، اختیار یک معامله را خریداری می‌کند اما در قراردادهای آتی خریدار و فروشنده برای مبادله یک کالا متعهد می‌شوند.

سخن آخر

قراردادهای اختیار معامله از جمله مهم‌ترین ابزار مشتقه در بازار بورس کالا و اوراق بهادار کشور به شمار می‌روند و طیف جدیدی از معاملات در بازار بورس این روزهای کشور را شامل می‌شوند. در این نوع از قراردادها، به خریدار حق خرید یا فروش کالای مورد معامله در تاریخی معین با قیمتی مشخص و از پیش تعیین شده داده می‌شود.

قراردادهای اختیار معامله به دو دسته قراردادهای اختیار خرید و قراردادهای اختیار فروش تقسیم می‌شوند که در مورد اول حق خرید یک دارایی و در مورد دوم حق فروش یک دارایی با قیمت تعیین شده از قبل به معامله کننده داده می‌شود. نکته مهم در خصوص قراردادهای اختیار معامله، کلمه اختیار است. به این معنی که اختیار و نه اجبار برای خرید و فروش دارایی موردنظر به خریدار قرارداد داده می‌شود.

در پایان هم باید اشاره کنیم که ما سعی کردیم به زبان ساده شما را با بازار آتی کالا و قراردادهای اختیار معامله آشنا قرارداد اختیار فروش کنیم اما این بازار هم مانند دیگر بازارهای مالی پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و حضور در آن به این سادگی‌ها هم نیست. علاقه‌مندان به ورود و سرمایه گذاری در این حوزه، باید توانایی خوبی در پیش بینی آینده بازار و تحلیل دقیق و درست اتفاقات بازار سرمایه داشته باشند تا بتوانند به سودی که مد نظرشان است، دست پیدا کنند.

قرارداد اختیار معامله خرید و فروش"خودرو ، خساپا،وبصادر و تجارت" شروع شد

قرارداد اختیار معامله خرید و فروش بر سهام ۴ شرکت‌ ایران خودرو، سایپا و دو بانک‌ تجارت و صادرات از امروز در بازار مشتقه بورس آغاز شد.

به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، بازار سهام در حالی آخرین روز کاری هفته جاری با رشد بیش از 5 هزار واحدی شاخص اما تداوم کاهش ارزش معاملات و تشدید نگرانی فعالان از آینده شروع کرده که قرارداد اختیار معامله خرید و فروش بر سهام 4 شرکت‌ بزرگ بورس و شامل ایران خودرو، سایپا و بانک‌های تجارت و صادرات از امروز در بازار مشتقه بورس آغاز و اعمال شد.

براساس این گزارش، سررسید اختیار معامله خرید و فروش"خودرو و خساپا"برای مرداد و آبان و "وبصادر و تجارت" هم برای آبان و مهر سال جاری تعیین شده و معاملات قراردادها فقط به صورت برخط بوده و صرفاً از طریق کارگزارانی دارای مجوز معاملات برخط انجام می شود.

همچنین ضوابط وجه تضمین با توجه به راه‌اندازی سامانه مدیریت ریسک و امکان محاسبات وجوه تضمین براساس «ضوابط وجه تضمین قرارداد اختیار معامله در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران»، اتخاذ موقعیت باز فروش در قراردادهای اختیار معامله، به شرط کفایت وجوه تضمین، برای تمامی فعالان بازار سرمایه امکانپذیر است.

براساس این گزارش، قراردادهای اختیار خرید و فروش به معنای توافق بر سر انجام معامله‌ای خاص و با یک قیمت مشخص در مقطع زمانی مشخصی در آینده هستند.

به طور مثال در معامله یک قرارداد اختیار خرید، خریدار اختیار خرید دارایی پایه را با قیمت و در زمان مشخص بدست می‌آورد و از سوی دیگر فروشنده تعهد یا الزام به فروش دارایی را در صورت درخواست اعمال از سوی دارنده اوراق اختیار خرید خواهد داشت. قراردادهای اختیار خرید با توجه به قیمت و زمان اعمال، می‌تواند با نرخ های متنوعی مورد معامله قرار گیرد. وجهی که در معامله قرارداد اختیار خرید از سمت خریدار به عرضه‌کننده اوراق پرداخت می‌شود برای بدست آوردن حق خرید دارایی با قیمت اعمال مشخص و این نرخ به مراتب کمتر از قیمت دارایی پایه است.

سرمایه‌گذار با خرید اوراق اختیار خرید می‌تواند با پرداخت مبلغی اندک در مزایای افزایش قیمت دارایی پایه سهیم باشد و همزمان از افزایش قیمت اوراق اختیار خرید در بازار یا امکان اعمال اختیار در سررسید بهره‌مند شود. این ویژگی اوراق علاوه بر ذخیره منابع برای روزهای آتی، می‌تواند رفتار مبتنی بر تحلیل‌های کوتاه و میان‌مدت را نیز در بازار تقویت کند.

قرارداد اختیار معامله چیست؟ | انواع اختیار معامله

اختیار معامله یکی از قراردادهای مهم در بازارهای مالی است که در آن دو نفر متعهد می‌شوند طبق شرایطی خاص در آینده معامله مشخصی انجام دهند. در این مقاله از گروه نرم افزار حسابداری محک به بررسی قرارداد اختیار معامله و انواع آن می‌پردازیم.

فهرست مطالب

قرارداد اختیار معامله چیست؟

قرارداد اختیار معامله (option contract) قراردادی دوطرفه بین خریدار و فروشنده است که به آن‌ها حق خرید و فروش سهام یا دارایی را با قیمت از پیش تعیین شده می‌دهد. بر اساس این قرارداد، خریدار و فروشنده توافق می‌کنند که در آینده معامله‌ای انجام دهند. در این معامله خریدار در ازای پرداخت مبلغ مشخصی، حق خرید یا فروش دارایی ثبت شده در قرارداد را در زمان تعیین شده به دست می‌آورد. فروشنده هم حق خرید یا فروش این دارایی را به خریدار می‌دهد.

از طرف دیگر، فروشنده، در مقابل اعطای این حق به خریدار با دریافت مبلغ مشخصی هنگام عقد قرارداد آماده فروش دارایی مذکور است. همانطور که از تعریف قرارداد اختیار معامله مشخص است، دارنده قرارداد (خریدار) هیچ تعهد و الزامی برای اجرای قرارداد ندارد و در اعمال حق خود کاملاً مختار است .نکته اینکه در صورت صرف‌نظر از اجرای این قرارداد، مبلغی را که در ازای این حق، پرداخته است از دست می‌دهد. اما فروشنده در صورت تمایل خریدار، مجبور به اجرای قرارداد است.

تاریخچه شکل گیری قراردادهای اختیار معامله

معاملات مربوط به قرارداد اختیار معامله اولین بار در یونان باستان توسط تالس، فیلسوف اهل میلیتوس انجام شد. شهر قرارداد اختیار فروش میلیتوس درختان زیتون فراوانی داشت و کشت زیتون و روغن‌کشی در آن رایج بود. به دلیل تغییرات آب و هوایی، میزان تولید زیتون در آن شهر به صورت سالانه متغیر بود و تولیدکنندگان زیتون در یک سال سود خوبی کسب می‌کردند و سال بعد ضرر می‌دیدند.

تالس با توجه به این مورد با صاحبان دستگاه‌های روغن‌کشی قراردادی جالبی مبنی بر اجاره این دستگاه‌ها بست. او می‌دانست که زیتون‌ها در فصل بهار برداشت می‌شدند، از این رو در فصل زمستان در ازای پرداخت مبلغی مشخص، دستگاه‌های روغن‌کشی موجود در شهر را برای فصل بهار اجاره کرد با این شرط که اگر دستگاه‌ها را نخواست مبلغ اجاره پرداخت شده برای صاحبان دستگاه‌ها باشد و تالس هیچ ادعایی در این خصوص نداشته باشد.

سال بعد که تولید زیتون‌ها بسیار زیاد شد، تالس دستگاه‌های روغن‌کشی را با همان مبلغ توافق شده اجاره کرد و دوباره آنها را در اختیار صاحبان دستگاه‌ها و سایر افراد قرار داد و از این طریق سود بسیار زیادی به دست آورد. در واقع در این معامله، تالس چون هزینه اجاره دستگاه‌ها را از پیش‌ پرداخت کرده بود، این اختیار را در معامله داشت که از دستگاه‌ها استفاده کند یا نکند و هیچ الزام و تعهدی در این خصوص نداشت.

دلیل اصلی موافقت صاحبان دستگاه‌ها با این معامله وجود ابهام در آینده کاری آنها بود. آنها نمی‌دانستند که در سال بعد زیتون تولید خوبی خواهد داشت یا نه ویا حتی می‌توانند قراردادهای خوبی ببندند یا قرارداد اختیار فروش نه. به همین دلیل آنها بر روی ابهام آینده ارزش‌گذاری کردند. به این نوع معامله اختیار خرید می‌گوییم.

بخش‌های قرارداد اختیار معامله

یک قرارداد اختیار معامله از 4 بخش اصلی تشکیل شده است:

تاریخ انقضا قرارداد (Expiration Date): تاریخی است که در آن قرارداد منقضی می‌شود و پس از آن معامله‌گر نمی‌تواند قرارداد را اجرا کند.

اندازه (Size): این مؤلفه به اندازه‌گیری میزان دارایی فروشنده اشاره دارد.

قیمت معامله (Strike Price): این قیمت همان قیمت توافقی است که در ابتدای قرارداد توسط طرفین تعیین می‌شود و طبق آن خرید و فروش انجام می‌گردد.

قیمت قرارداد (Contract Price): این قیمت در واقع همان مبلغی است که خریدار برای به دست آوردن دارایی باید آن را به فروشنده پرداخت کند.

انواع قرارداد اختیار معامله کدامند؟

قراردادهای اختیار معامله به دو دسته اختیار معامله خرید و فروش تقسیم می‌شوند در ادامه با هر یک آشنا می‌شویم:

1- اختیار معامله خرید

در قرارداد اختیار معامله خرید، خریدار این حق را دارد که در زمان معین در ازای مبلغ مشخص، مقداری از یک دارایی را از فروشنده خریداری کند. فروشنده نیز متعهد می‌شود که آن دارایی را به خریدار بفروشد.

2- اختیار معامله فروش

در قرارداد اختیار معامله فروش، حقی برای فروشنده دارایی در نظر گرفته می‌شود. از این رو فروشنده حق دارد مقدار مشخصی از دارایی مندرج در قرارداد را در زمان معین با قیمت توافقی بفروشد. در این حالت، خریدار به امید افزایش قیمت دارایی آن را از فروشنده خریداری می‌کند.

معامله‌گران معمولاً زمانی از قرارداد اختیار معامله خرید استفاده می‌کنند که انتظار افزایش قیمت دارایی را دارند. همچنین زمانی از قراردادهای اختیار معامله فروش استفاده می‌کنند که انتظار کاهش قیمت دارایی را دارند.

در قراردادهای اختیار معامله فروشندگان در معرض خطر و ریسک بیشتری هستند چرا که خریداران قادر به اجرا و یا عدم اجرا قرارداد هستند اما فروشندگان می‌بایست بر اساس تصمیم خریداران عمل کنند. به صورتی که اگر خریدار تصمیم بگیرد که قرارداد را اجرا کند فروشنده موظف است دارایی مورد را بفروشد.

انواع قراردادهای اختیار معامله از نظر سبک اعمال

به طور کلی قراردادهای اختیار معامله از نظر سبک اعمال به سه دسته تقسیم می‌شوند:

قرارداد اختیار معامله اروپایی

قراردادهای اختیار معامله اروپایی نوعی از قرارداد هستند که فقط در زمان سررسید مشخص شده، اعمال می‌شوند. خریدار در این نوع قرارداد قبل از زمان سررسید، نمی‌تواند از آن‌ها استفاده کند. در بورس کالا ایران معمولاً از این نوع قراردادهای اختیار معامله استفاده می‌شود.

قرارداد اختیار معامله آمریکایی

قراردادهای اختیار معامله آمریکایی، قراردادهایی هستند که قبل از زمان سررسید نیز قابل اعمال هستند. در قرارداد اختیار معامله امریکایی اگر خریدار در طول زمان مشخص شده، احساس کند که با استفاده از حق اختیار خود سود بیشتری کسب می‌کند، می‌تواند از اختیار خود استفاده کند و نیاز نیست حتماً زمان تعیین شده در قرارداد به پایان برسد.

قرارداد اختیار معامله برمودایی

قرارداد اختیار معامله برمودایی، ترکیبی از قراردادهای اختیار معامله آمریکایی و اروپایی است که در آن تاریخ‌هایی را از قبل یا برای قبل از سررسید، مشخص کرده‌اند.

قیمت قرارداد اختیار معامله به چه عواملی بستگی دارد؟

1. افزایش قیمت دارایی در بازار
2. قیمت توافقی و هدف بالاتر
3. مدت زمان باقیمانده تا تاریخ انقضا قرارداد
4. نوسانات بازار

افزایش یا کاهش هزینه قرارداد با توجه به نوع قرارداد اختیار معامله مطابق با جدول زیر است:

گریک قرارداد اختیار معامله چیست؟

گریک قراردادهای اختیار معامله (options greek) ابزاری‌هایی هستند که با هدف اندازه‌گیری چندین عامل و نحوه تأثیرگذاری آن‌ها بر قیمت یک قرارداد طراحی شده‌اند. در ادامه برخی از مهم‌ترین این گریک‌ها در قراردادهای اختیار معامله آشنا می‌شویم:

دلتا: به اندازه‌گیری میزان تغییرات قیمت در ارتباط با دارایی پایه می‌پردازد. برای مثال دلتای 0.8 نشان‌دهنده این است که اگر قیمت دارایی پایه به اندازه 1 دلار حرکت کند، قیمت پرداختی 0.8 دلار حرکت خواهد کرد.

گاما: این گریک به اندازه‌گیری نرخ تغییرات دلتا در طی زمان می‌پردازد. برای مثال اگر دلتا از 0.8 به 0.65 برسد، گاما در قرارداد اختیار معامله برابر با 0.15 خواهد بود.

تتا: به اندازه‌گیری میزان تغییرات قیمت دارایی در ارتباط با کاهش یک‌روزه آن در زمان قرارداد می‌پردازد.

وِگا: ابزاری است که تأثیر تغییرات قیمت یک دارایی را اندازه‌گیری می‌کند. به طور کلی افزایش مقدار آن نشان‌دهنده افزایش قیمت در معامله اختیار خرید یا فروش است.

رو: این ابزار تغییرات قیمتی مورد انتظار در رابطه با نوسان‌های نرخ بهره را اندازه‌گیری می‌کند. ارزش «رو» برای قراردادهای اختیار معامله خرید مثبت و برای اختیار معامله فروش منفی است.

از استراتژی‌های معاملات اختیار چه می دانید؟

معامله‌گران در قراردادهای اختیار معامله می‌توانند از استراتژی‌های کاربردی و متنوعی استفاده کنند. استراتژی‌های پایه در این قراردادها بر اساس ترکیبی از معاملات خرید و فروش است. در ادامه به بررسی برخی از مهم‌ترین استراتژی‌های قرارداد اختیار معامله می‌پردازیم:

فروش حمایتی

استراتژی فروش حمایتی (Protective puts) زمانی استفاده می‌شود که معامله‌گر، خریدار یک قرارداد اختیار فروش باشد. این استراتژی به دلیل اینکه از سرمایه خریدار در برابر یک روند نزولی حمایت می‌کند به عنوان پوشش ریسک پویا شناخته می‌شود.

اختیار خرید تحت پوشش

استراتژی اختیار خرید تحت پوشش (Covered call) زمانی استفاده می‌شود که معامله‌گر قصد دارد اختیار خرید دارایی که در حال حاضر صاحب آن است را به فروش برساند.

استرادل

در برخی از موارد، بازارهای مالی با نوسانات شدیدی مواجه می‌شوند. در این حالت معامله‌گر نمی‌تواند تشخیص دهد که دارایی موردنظر در کدام جهت بازار حرکت خواهد کرد. در چنین شرایطی معامله‌گر می‌تواند یک قرارداد اختیار خرید و فروش را با تاریخ انقضا و قیمت قرارداد اختیار فروش یکسان خریداری کند و هر زمان که بازار به سمت مثبت یا منفی حرکت کرد، یکی از قراردادهای اختیار معامله را اجرا کرده و به سود موردنظر برسد. به این استراتژی استرادل (Straddle) می‌گویند.

استرانگل

استراتژی استرانگل (Strangle) ساز و کاری مشابه استراتژی استرادل دارد. با این تفاوت که معامله‌گر در استراتژی استرانگل قراردادهای اختیار خرید و فروش را با تاریخ انقضا یکسان و قیمت متفاوت خریداری می‌کند. در این استراتژی هر چه قیمت برای قرارداد اختیار خرید و فروش بیشتر باشد معامله از ریسک کمتری برخوردار خواهد بود.

سخن آخر

معاملات اختیار مانند سایرقرارداد ها و معاملات بازارهای مالی همواره با ریسک زیادی همراه هستند از این رو فرد معامله گر می‌بایست تمام جوانب قرارداد را در نظر بگیرد و تحقیقات لازم در این خصوص را انجام دهد تا به سود خوبی برسد.

اختیار خرید و فروش سهم به چه معناست؟

معامله گران در بازار سرمایه همواره به دنبال راهی هستند که ریسک را در معاملاتشان به حداقل برسانند. یکی از روش هایی که می توان از طریق آن ریسک معاملات را کاهش داد، اختیار معاملات است. اختیار معامله به دو صورت اختیار فروش و اختیار خرید در دسترس است. سهامداران می توانند با استفاده از اختیار خرید از ریسک معاملات خود بکاهند و با خیال آسوده تری به سرمایه گذاری در بازار بورس بپردازند. با ما همراه باشید تا در ادامه به طور مفصل به تمامی ابعاد اختیار معامله بپردازیم.

تعریف اختیار معامله
اختیار معامله، قراردادی است بین خریدار و فروشنده که در آن، خریدار مبلغ معینی را پرداخت کرده و در قبال آن این اختیار را دارد که در زمان مشخص با قیمت توافق شده، کالای مشخصی را در آینده با فروشنده معامله نماید. در این صورت فروشنده موظف است زمانی که خریدار درخواست می دهد، قرارداد را اجرا نماید.

اختیار معامله، توافقی برای آینده
به طور کلی، قرارداد اختیار معامله قراردادی دوطرفه بین خریدار و فروشنده بوده که تعیین کننده ی اختیار معاملات در سهام شرکت های مختلف بورسی، بورس اوراق بهادار است.
براساس اختیار معامله، خریدار به عنوان دارنده ی قرارداد، برای اجرای قرارداد کاملا مختار (بدون اجبار و یا تعهدی) است. چنانچه از قرارداد خود منصرف شود، تنها مبلغی که بابت قرارداد پرداخت نموده است را از دست می دهد. از طرفی فروشنده در صورتی که خریدار درخواست نماید، ملزم است قرارداد را اجرا نماید.

اختیار خرید
اختیار خرید در انگلیسی Call Option نامیده می شود، در لغت به معنای خرید به شرط اختیار است. اختیار خرید، قراردادی است که در آن خریدار کالای مشخصی را با قیمت مشخص قبل از موعد تاریخ سررسید حق دارد بخرد ولی اجباری برای خرید نیست.

در قرارداد اختیار خرید، خریدار زمانی که قیمت کالا تا قبل از زمان سررسید بالاتر از قیمت توافق شده در قراداد باشد به سود خواهد رسید. در این زمان است که شخص (خریدار) نسبت به خرید کالا اقدام می نماید. در قرارداد ذکر شده، فروشنده هر زمانی که خریدار تصمیم گیرد که قرارداد را اجرا نماید، موظف است که قرارداد را اجرا کرده و کالای موردنظر را بفروشد.

به مثال زیر توجه کنید:
سرمایه گذاری می خواهد قرارداد اختیار خرید شرکت y را خریداری نماید. هر سهم شرکت y در حال حاضر 1100 ریال است. همچنین قیمت سهام در قرارداد برابر با 1300 ریال و زمان سررسید 31 اردیبهشت ماه باشد و ارزش سهام قبل از 31 اردیبهشت ماه به 1650 می رسد. خریدار در این حالت می تواند از حق خود استفاده کرده و سهام را با مبلغ قید شده در قرارداد (1300 ریال) خریداری نماید. در این صورت، خریدار به ازای هر سهم 350 ریال سود می کند. بیایید حالت عکس این قضیه را در نظر بگیریم. زمان سررسید قرارداد فرا می رسد و ارزش سهام هنوز از 1300 ریال بالاتر نرفته است. در این حالت خریدار نه تنها سود نمی کند، بلکه ضرر هم می کند (مثلا هم سهم 1200 ریال باشد، خریدار باید هر سهم را بر اساس قرارداد 1300 ریال خریداری نماید. در این صورت او به ازای هر سهم 100 ریال ضرر خواهد کرد). در این مواقع خریدار از حق خود استفاده نکرده و در موعد قرارداد، باطل خواهد شد.

نماد اختیار معامله خرید
نماد قرارداد اختیار معامله سهام در بورس تهران به روش زیر تعیین می شود:

حرف ض+ حداکثر 4 حرف اول نماد سهم پایه در بازار نقد + عددی سه رقمی به عنوان شمارنده به قرارداد اختیار فروش عنوان مثال نماد قرارداد اختیار معامله شرکت ایران خودرو به صورت:ض + خود+001 تعریف می شود.

اختیار فروش
اختیار فروش در انگلیسی Put Option نامیده می شود، در لغت به معنای فروش به شرط اختیار است. اختیار فروش یعنی شخص حق فروش (بدون الزام و حتمی) تعداد معلومی از کالایی را مانند سهام یک شرکت در یک قیمت و زمان معین داشته باشد. درواقع اختیار فروش در مقابل اختیار خرید قرار دارد و شخصی که قرارداد اختیار فروش را خریداری می کند، وضعیت بازار را به سمت کاهش قیمت پیش بینی کرده است.

به مثال زیر توجه کنید:
سرمایه گذاری سهام ایران خودرو را به ارزش 7265 ریال خریداری نموده است. او بر اساس بررسی هایی که بر روس هام انجام داده است، پیش بینی می کند که تا 3 ماه آینده ارزش هر سهم این شرکت به 7150 کاهش پیدا خواهد کرد و به ازای هر سهم 115 ریال سود خواهد کرد. در این شرایط، سرمایه گذار با پرداخت 90 تومان، اختیار فروش سهام ایران خودرو را خریداری می نماید.

چند اصطلاح که در اختیار فروش به کار می رود:
"با قیمت" زمانی به کار برده می شود که قیمت سهام کمتر از قیمت اعمال باشد. در این مواقع پیشنهاد می شود اختیار فروش قبل از انقضا اعمال شود.

"بی قیمت" به زمانی گفته می شود که قیمت اعمال کمتر از قیمت سهام باشد. در این شرایط بهتر است اختیار فروش اصلا اعمال نشود.

"به قیمت" زمانی کاربرد دارد که قیمت سهام برابر با قیمت اعمال باشد.

مزایای قرارداد اختیار معامله
اختیار معامله مزایای زیادی دارد. در این بخش به تعدادی از این مزایا اشاره خواهیم کرد.

1- کاهش ریسک: با خرید قراردادهای اختیار معامله یک کالا در عوض خود کالا، ریسک آن معامله کاهش خواهد یافت. درواقع در این نوع معاملات تنها ضرری که معامله گر می تواند داشته باشد، مبلغی است که بابت خرید اختیار معامله پرداخت می کند. به عبارت دیگر، اختیار معامله به عنوان وسیله برای مدیریت ریسک به کار برده می شود تا در مقابل نوسانات نامطلوب قیمتی، ریسک معامله کاهش یابد.

2- کسب درآمد: سرمایه گذار با فروش قراردادهای اختیار معامله خود می تواند درآمد خود را فراتر از بازدهی سهام و سود تقسیمی ببرد. درواقع یکی از ساده ترین راهکارهای معاملاتی همان فروش اختیار معامله است.

3- اهرم مالی: قراردادهای اختیار معامله باعث می شود که سرمایه گذار در قبال نقدینگی کمتر، سود یا زیان چند برابر مبلغ پرداختی داشته باشد.

4- تنوع در پرتفوی: اختیار معامله به عنوان یک کالای مشتقه، می تواند باعث تنوع در سبد سرمایه گذاری سهامدار شود.

5- به کارگیری زمان به منظور تصمیمات آتی: در قراردادهای اختیار معامله، سرمایه گذار می تواند با پرداخت بخشی از قیمت سهم، جریان نقدی خرید و یا فروش خود را ثابت کرده و تا زمان سررسید تاریخ قراداد، تصمیمات درستی را بگیرد.

6- رسیدن به سود از طریق نوسانات قیمتی سهام: در این نوع از قرادادها، سرمایه گذار می تواند بدون خرید سهم پایه، از نوسانات قیمتی آن نفع ببرد.

تعریف مشتقه در اختیار معامله
"مشتقه" بودن یعنی قیمت کالایی به قیمت کالایی دیگر وابسته و یا از آن مشتق شده است. مانند آبمیوه که از میوه مشتق شده است. اختیار قرارداد اختیار فروش معامله هم از اوراق بهادار مالی مشتق شده است. یعنی قیمت آن به قیمت کالایی دیگر وابسته است. انواع مختلفی از اوراق بهادار به عنوان مشتق درنظر گرفته می شود. مانند پیمان های آتی و قرارداد های معاوضه.

چگونگی اعمال اختیار معاملات
نحوه اعمال اختیار معاملات به دو دسته کلی تقسیم می شوند:

• قرارداد اختیار معامله اروپایی: در این نوع از قراردادهای اختیار معامله، امکان اعمال توسط خریدار اختیار معامله تنها در زمان سررسید قرارداد وجود دارد.
• قرارداد اختیار معامله امریکایی: در قرارداد اختیار معامله امریکایی بر خلاف نوع اروپایی، امکان اعمال از سوی خریدار در هر زمانی از بازه ی زمانی قرارداد تا موعد سررسید وجود دارد.

استراتژی استرادل
در ابتدا به تعریفی کوتاه از استراتژی توجه نمایید. استراتژی در واقع به خرید یا فروش چند اختیار معامله به صورت هم زمان با یکدیگر و یا همراه با سهم پایه موضوع قرارداد گفته می شود. استراتژی در اختیار معامله به عنوان وسیله ای برای پوشاندن ریسک، تنوع بیشتر در پرتفوی و همچنین جهت افزایش سود دهی به کار برده می شود.

یکی از استراتژی هایی که در معاملات اختیار معامله به کار برده می شود، استراتژی های ترکیبی متقارن هستند. این نوع از استراتژی ها شامل ترکیبی مختلفی از هر دو قرارداد خرید و فروش برای یک سهام خاص می باشد. یکی از رایج ترین استراتژی های ترکیبی متقارن که در این بازار مورد استفاده قرار می گیرد، «استراتژی استرادل» است.

انواع قرارداد اختیار فروش استراتژی استرادل
استراتژی استرادل به دو دسته تقسیم می شود:

1- استرادل خرید: خرید قراردادهای اختیار خرید و اختیار فروش از سهامی با قیمت توافقی و تاریخ پایان مهلت یکسان. در این استراتژی، چنانچه قیمت سهام به قیمت توافق شده نزدیک باشد، شخص ضرر زیادی را متحمل خواهد شد. در مقابل، درصورتی که ارزش سهام حول قیمت توافقی نوسانات قرارداد اختیار فروش شدیدی داشته باشد، سرمایه گذار سود بسیاری در این معامله خواهد داشت.

2- استرادل فروش: فروش قراردادهای اختیار خرید و اختیار فروش با قیمت توافقی و تاریخ پایان قرارداد یکسان. در این نوع استراتژی بر خلاف استراتژی استرادل خرید، درصورتی که ارزش سهام به قیمت توافقی نزدیک باشد، سرمایه گذار سود قابل توجهی به دست خواهد آورد. در مقابل، هرچه دامنه نوسانات سهام بیشتر باشد، میزان ضررهای شخص نیز به همان میزان افزایش خواهد یافت.

قراردادهای اختیار معامله: پیچیده اما بکر برای کسب سود

قراردادهای اختیار معامله این فرصت را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند که یک وضعیت را با نقدینگی کمتری مدیریت کنند و این ویژگی باعث می‌شود سود یا زیان معاملات در یک دوره زمانی نسبت به آورده مشتری _قیمت اختیار پرداخت شده_ توسط خریدار چند برابر باشد.

یک کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه قراردادهای اختیار معامله در بورس تهران بین سهامداران و حتی فعالان حرفه‌ای‌تر بازار سرمایه آنطور که باید شناخته شده نیست به خبرنگار پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا) گفت: عدم شناخت لازم سهامداران از قراردادهای اختیار معامله، ناشی از آموزش‌های ناکافی سهامداران و معرفی نشدن مزیت‌های قرارداد اختیار معامله است.

احمد کنار افزود: متاسفانه همه کارگزاری‌ها این ابزار معاملاتی را در اختیار سهامداران قرار نمی‌دهند و تنها تعداد خاصی از کارگزاری‌ها در این زمینه فعال هستند و مهمتر آنکه افراد برای فعالیت در قراردادهای اختیار معامله نیاز به یک کد معاملاتی جداگانه دارند.

وی با اشاره به اینکه پیچیدگی‌هایی در قراردادهای اختیار معامله وجود دارد، عنوان کرد: این پیچیدگی‌ها در زمینه روش بازکردن موقعیت، روش تسویه و اعمال قراردادها و همچنین محاسبه و زیان قراردادها است که باعث استفاده کمتر از این ابزار معاملاتی می‌شود. البته در سال‌های اخیر شاهد رشد تدریجی بازار اختیار معامله بودیم و به طور قطع در آینده هم این ابزار، سهم بیشتری از بازار را از آن خود خواهد کرد.

به گفته این کارشناس بازار سرمایه؛ به طور کلی اختیار معامله قراردادی است بین خریدار و فروشنده که براساس آن خریدار قرارداد، حق (نه الزام و تعهد) دارد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت معین و در زمانی مشخص بخرد یا بفروشد. چنانچه از این تعریف پیدا است، خریدار در اعمال حق خود مختار است و به عبارت دیگر هیچ تعهد و الزامی ندارد و برای خرید این حق مبلغ مشخصی را به فروشنده پرداخت می‌کند. فروشنده نیز در ازای دریافت این مبلغ متعهد می‌شود که هر زمان خریدار درخواست کند آن دارایی مشخص را به وی بفروشد یا از وی بخرد.

وی اضافه کرد: فروشنده در این قرارداد متعهد است، برای جلوگیری از امتناع از انجام قرارداد، وجه تضمینی را نزد کارگزار بورس یا اتاق پایاپای قرار می‌دهد.

موقعیت‌های قرارداد اختیار معامله

کنار، با بیان اینکه در اختیار معامله چهار موقعیت وجود دارد، اظهار کرد: یکی از این موقعیت‌ها «خرید اختیار خرید» است که دارنده این موقعیت حق دارد مقدار مشخصی از دارایی مبنا را قرارداد اختیار فروش به قیمت مشخص در تاریخ سررسید که در مشخصات قرارداد است را خرید کند. دارنده این موقعیت از افزایش قیمت‌ها تا تاریخ سررسید سود خواهد برد.

وی ادامه داد: موقعیت دوم، « فروش اختیار خرید» است که فروشنده در این اختیار به فروش تعداد معینی از دارایی پایه در تاریخ سررسید و به قیمت مشخص به خریدار متعهد است. دارندگان این موقعیت از کاهش قیمت‌ها سود خواهند برد. آنها پیش بینی می‌کنند که قیمت سهام تا سررسید روند نزولی داشته و یا به قیمت اعمال برسد.

این کارشناس به موقعیت سوم اشاره کرد و گفت: «خرید اختیار فروش» از دیگر موقعیت‌ها است به طوری که خریدار این قرارداد حق دارد که تعداد مشخصی از دارایی را به قیمت مشخص در تاریخ سررسید به فروشنده اختیار، بفروشد. در این حالت خریدار در صورتی سود خواهد برد که پیش بینی کند قیمت دارایی پایه در تاریخ سررسید کمتر از قیمت اعمال باشد.

وی به موقعیت چهارم اشاره کرد و افزود: «فروش اختیار فروش» نوع چهارم آن است و دارنده آن تعهد می‌کند که تعداد مشخصی از دارایی را در تاریخ سررسید و به مبلغ معین از خریدار این اختیار، بخرد.

سود و زیان خریدار و فروشنده چگونه محاسبه می‌شود؟

کنار درباره محاسبه سود و زیان خریدار و فروشنده گفت: در معاملات اختیار معامله با دو گروه خریداران و فروشندگان طرف هستیم. هر دو گروه می‌توانند اختیار خرید یا فروش را در اختیار داشته باشند. سود خریداران اختیار معامله (خرید دارایی یا فروش آن فرقی ندارد) نامحدود است، و میزان زیان همان مقدار مبلغی است که در ابتدا در برابر خرید حق اختیار پرداخت کرده‌اند.

وی گفت: سود فروشندگان اختیار معامله (فروش دارایی یا خرید آن فرقی ندارد) محدود است. در واقع همان میزانی است که در ابتدا در ازای اعطای حق اختیار از خریدار دریافت کرده اند، اما اگر نتوانند پیش بینی خوبی از آینده داشته باشند ممکن است متحمل ضرر بسیار زیادی شوند.

مزایای قراردادهای اختیار معامله

این کارشناس درباره مزایای قراردادهای اختیار معامله بیان کرد: قراردادهای اختیار معامله این فرصت را برای سرمایه گذاران فراهم می‌کنند که یک وضعیت را با نقدینگی کمتری مدیریت کنند و این ویژگی باعث می‌شود سود یا زیان معاملات در یک دوره زمانی نسبت به آورده مشتری - قیمت اختیار پرداخت شده توسط خریدار چند برابر باشد.

وی در ادامه تصریح کرد: با خرید قرارداد اختیار معامله یک دارایی پایه به جای دارایی، ریسک کاهش یافته و زیان شخص خریدار برابر با میزان مبلغی است که برای خرید اختیار معامله پرداخت می‌کند .

به گفته کنار؛ با فروش اختیار معامله، قرارداد اختیار فروش سودی متفاوت از دیگران می‌توان کسب کرد یعنی سود خود را محدود به روند قیمت‌ها و سود هر سهم نمی‌کنیم. این سود همان مبلغ فروش اختیار در تاریخ معامله است.

وی افزود: کسب سود از نوسانات قیمت بدون نیاز به داشتن دارایی پایه، استفاده از مزیت زمانی جهت تصمیمات آتی و متنوع سازی سبد سرمایه‌گذاری از دیگر مزایا به شمار می‌رود.

این کارشناس عنوان کرد: همواره قراردادهای اختیار معامله روی یک دارایی پایه تعریف می‌شوند . در حال حاضر در بازار بورس تهران بر روی ۳۴ نماد، قراردادهای اختیار معامله راه اندازی شده به طوری‌که روی نمادهایی چون خودرو، پالایشی و بانکی قراردادهای اختیار معامله راه اندازی شده است و هچنین در بورس کالا روی سکه طلا و زعفران نگین هم این قراردادها وجود دارد.

کنار گفت: روی هر دارایی پایه که قراردادهای اختیار معامله برای آنها راه اندازی شده، ۸ قیمت اعمال متفاوت و روی هر دارایی پایه یک یا دو تاریخ سررسید وجود دارد. بنابراین، با توجه به شرایط حاضر، میدان وسیعی برای معامله‌گر به وجود می آید که استراتژی معاملاتی خود را پایه‌ریزی کند و این یکی از فرصت‌ها و مزیت‌های بزرگ قراردادهای اختیار معامله است که بر روی یک دارایی پایه یا روی یک سهم مشخص حالت های مختلف معاملاتی قراردادهای اختیار معامله می تواند وجود داشته باشد.

این کارشناس تاکید کرد: سهامداران باید شناخت بیشتر و تحلیل دقیق‌تری از دارایی‌های پایه داشته باشند زیرا این ابزار معاملاتی ابزاری برای مدیریت ریسک است.