عمق بازار چیست

افزایش عمق مظنه بازار دست بازیگران سهم را کوتاه میکند؟

اگر از سامانه‌های معاملاتی بورس استفاده کرده باشید حتماً می‌دانید که تا امروز برای هریک از نمادهای بورسی پنج ردیف قیمت یعنی پنج پیشنهاد اول قیمت خرید و پنج پیشنهاد اول قیمت فروش قابل مشاهده بود. بدیهی است که در بیشتر نمادها سفارشات فقط به همین پنج ردیف خلاصه نمی‌شوند. هرچقدر تعداد این ردیف‌ها بیشتر باشد به‌اصطلاح گفته می‌شود که مظنه‌های خرید و فروش عمق بیشتری دارند.

به گزارش بیداربورس، از ۱۵ فروردین ۱۴۰۱ بنابر مصوبه هیات مدیره سازمان بورس، معامله‌گران آنلاین به تمام مظنه‌های خرید و فروش در سامانه‌های معاملاتی بر خط کارگزاران دسترسی پیدا کردند.

نکته: این در صورتی ‌است که پیش از این قرار بود تنها ۲۰ مظنه سهام برای معامله‌گران بر خط (آنلاین) به نمایش گذاشته شود.

*عمق مظنه بازار چیست؟

اگر از سامانه‌های معاملاتی بورس استفاده کرده باشید حتماً می‌دانید که تا امروز برای هریک از نمادهای بورسی پنج ردیف قیمت یعنی پنج پیشنهاد اول قیمت خرید و پنج پیشنهاد اول قیمت فروش قابل مشاهده بود. بدیهی است که در بیشتر نمادها سفارشات فقط به همین پنج ردیف خلاصه نمی‌شوند. هرچقدر تعداد این ردیف‌ها بیشتر باشد به‌اصطلاح گفته می‌شود که مظنه‌های خرید و فروش عمق بیشتری دارند.

*افزایش عمق مظنه چه کمکی به بازار میکند؟

· جلوگیری از دستکاری قیمت توسط حقوقی‌ها و بازیگران سهام

· امکان تحلیل عمق بازار

· جلوگیری از تصمیمات هیجانی معامله‌گران حقیقی

· با توجه به اینکه تاکنون فقط کارگزاری‌ها و استیشن‌ها دسترسی داشتند، این تصمیم باعث رفع تبعیض می‌شود

· در تایم‌فریم‌های پایین، تابلوخوانی را کاراتر و قیمت‌های سهم را تحلیل‌پذیرتر می‌کند

*معایب افزایش عمق مظنه

· رشد تعداد سفارشات کاذب

· سنگین‌تر شدن مسئولیت نهادهای نظارتی بازار

*مظنه عمق بازار در دنیا چقدر است؟

تقریباً در همه بازارهای بزرگ دنیا، مثل بازار فارکس (Forex) یا بورس‌های نیویورک (NYSE) و نزدک (NASDAQ)، امکان مشاهده عمق بازار برای همه وجود دارد. در صرافی‌های ارزهای دیجیتال هم این امکان وجود دارد. در برخی از بازارها این امکان با پرداخت هزینه فعال می‌شود، اما در بیشتر بازارها چنین امکانی به‌صورت رایگان برای همه مهیا است.

*کدام سامانه‌ها به افزایش عمق مظنه‌ها و نمایش آن‌ها خواهند پرداخت؟

در حال حاضر، تصمیم سازمان بورس بر این است که افزایش عمق مظنه‌ها تنها بر روی معاملات برخط و سامانه های کارگزاری ها اعمال شود. با این حال برخی از سامانه‌های معاملاتی هنوز این اطلاعات را در سایت‌ های خود قرار نداده‌اند.

نکته: تاکنون دستوری در خصوص افزایش نمایش عمق مظنه در سامانه tsetmc ابلاغ نشده است.

آشنایی با نمودار عمق بازار (Market Depth)

نمودار عمق بازار یکی از نمونه‌هایی است که به شما اجازه دانستن ذخایر عرضه و تقاضا را می‌دهد. این نمودار تصویری از تقاضا و یا میزان موجودی یک سهام خاص و یا یک کالای سودمند و حتی یک ارز دیجیتال را در اختیار شما قرار می‌دهد. اکنون ما در تلاشیم تا دلیل نیاز داشتن به این نمودارهای عمق بازار و نحوه خواندن آنها را بفهمیم.

عرضه و تقاضا در نمودارهای عمق بازار

احتمالا شما در حال حاضر نیز از ارتباط بین ذخایر عرضه و تقاضا آگاه هستید. نمودارهای عمق بازار ، ابزاری برای نشان دادن ویژه ذخایر عرضه و تقاضا در قیمت‌های متفاوت است.

یک نمودار عمق بازار برای یک بازار پیشنهاد/درخواست متشکل از دو خط است. یکی از این خطوط برای پیشنهادات (سفارشات خرید) و دیگری برای درخواست‌ها (سفارشات فروش) هستند. نمودار زنده اکسچنج GDAX یک خط سبز برای سفارشات خرید و یک خط قرمز برای سفارشات فروش دارد.

بیایید مرور کنیم: یک خط بر عمق بازار چیست روی یک نمودار، به سادگی با متصل کردن نقاط، تشکیل می‌شود. هر نقطه بر روی یک نمودار عمق بازار ، نشان‌دهنده میزان نرخ مبادله در آن سطح است.

سفارشات خرید به واحد دلار در سیستم قرار داده می‌شوند. ممکن است که مثلا من برای خرید ۲ واحد بیت کوین به مبلغ ۳۳۰۰ دلار برای هر واحد را وارد سیستم کنم و این مبلغ کلی ۶۶۰۰ دلار برای مبادله به قیمت ۳۳۰۰ دلار و یا کمتر است. سفارشات فروش به واحد بیت کوین‌ها قرار داده می‌شوند. به طور مثال من برای فروش، ۳ واحد بیت کوین را به مبلغ ۳۵۰۰ دلار و یا بیشتر وارد می‌کنم.

هم اکنون نمودارها به صورت تصاعدی قرار داده شده‌اند. بنابراین اگر آلیس پیشنهاد ۲ بیت عمق بازار چیست عمق بازار چیست کوین به مبلغ ۳۳۰۰ دلار، و بابی پیشنهاد ۳ واحد به مبلغ ۳۴۰۰ دلار را قرار دهند، اعداد تصاعدی پیشنهادات در مبلغ ۳۳۰۰ دلار، ۱۶۸۰۰ دلار تصاعدی خواهند بود. (۱۰۲۰۰ عمق بازار چیست دلار باب و ۶۶۰۰ دلار آلیس در سطوح قیمتی خودشان برای فروش قرار داده خواهد شد)

سفارشات خرید و فروش در نمودارهای عمق بازار

پس اتصال نقاط سفارشات خرید (خطوط سبز)، با افزایش و حرکت در راستای محور افقی (در کف نمودار) نشان دهنده هر سطح قیمت است. (به طور مثال ۳۲۰۰ دلار، ۳۳۰۰ دلار، ۳۴۰۰ دلار و غیره) عمق بازار چیست عمق بازار چیست مبلغ این پیشنهادات را در هر سطح قیمتی با هم جمع کرده و با اتصال مجموع، در راستای محور عمودی (در سمت چپ نمودار) در هر مرحله مجموع دلاری سفارشات را نشان می‌دهیم.

سفارشات فروش (خطوط قرمز) همین روند را دنبال می‌کنند؛ اما میزان مجموع محاسبه شده در سمت راست با واحد بیت کوین نمایش داده می‌شود. اما این مبلغ به بیرون نمودار کشیده شده تا مقادیر درون نمودار بر حسب دلار، بر روی محور عمودی سمت چپ نمودار، مقادیر را نشان دهد. (برای مثال، اگر مبلغ مورد نظر ۳۵۰۰ عمق بازار چیست عمق بازار چیست دلار باشد، در این صورت علامت آن برای ۱۰۰ بیت کوین از درخواست‌های تصاعدی به صورت عمودی در بخش چپ نمودار به مبلغ ۳۵۰ هزار دلار برای محور عمودی نوشته خواهد شد)

پس شما می‌توانید نشانگر خودتان را در هر نقطه از خط پیشنهادات (خطوط سبز) قرار داده و از مبلغ دقیق فروش آگاه شوید. (بر اساس محل قرارگیری مؤلفه عمق بازار چیست آن نقطه بر روی محور عمودی در سمت چپ، و محل قرارگیری مؤلفه این نقطه بر روی محور افقی در پایین نمودار)

و به صورت کاملا مشابهی در نمودار درخواست‌ها شما می‌توانید با قرار دادن نشانگرتان بر روی هر نقطه از خط درخواست‌ها (خطوط قرمز) از مبلغ دقیق خرید بیت کوین‌هایی که قصد خریدشان را دارید، آگاه شوید. (بر اساس محل قرارگیری مؤلفه آن نقطه بر روی محور عمودی در سمت چپ نمودار، و محل قرارگیری مؤلفه افقی آن نقطه بر روی محور افقی، در پایین نمودار). بنابراین، این مطالب در مورد پایه‌ای‌ترین چیزهایی است که یک نمودار عمق بازار نشان می‌دهد.

چطور از نمودار عمق بازار استفاده کنیم؟

اگر این سؤال برای شما مطرح است که چطور با این نمودار می‌توان مبادلات را سبک و سنگین کرد، بهتر است بگوییم که این مسئله، خارج از بُعد نمودارهای اقتصادی و ریاضیات پایه بوده و به سمت روانشناسی متمایل است.

اگر نمودار منحنی تقاضایی دیدید که از دید شما به نحوی غیرعادی بود، بدانید که برخی از تریدرها این امر را به منزله زمان خرید می‌دانند. حتی اگر خط مورد نظرتان در حال رشد و یا کوتاه شدن است، بعضی از افراد این امر را به عنوان یک نشان مبادله استنباط کرده و شروع به تحلیل نمودار عمق بازار می‌کنند.

نمودار عمق بازار چیست؟ آیا این نمودار معیار مناسبی برای نوسان گیری یا خرید و فروش در حوزه ارزهای دیجیتال است یا خیر؟

احتمالا شما هم داخل صرافی های مختلفی مانند بایننس در بخش نمودار ها، نموداری را با عنوان عمق بازار مشاهده کرده اید. که با دو رنگ سبز و قرمز نموداری را به ما نشان می دهد که مدام در حال تغییر است. در واقع این بخش قرمز رنگ فروشندگان آن ارز دیجیتال در قیمت های مختلف را نشان می دهد. و بخش سبزرنگ خریداران آن ارز دیجیتال را در قیمت های مختلف نشان می دهد. بعضی از افراد بر این اعتقاد هستند که ما بر اساس این نمودار عمق بازار می توانیم خرید و فروش را انجام بدهیم. به این صورت که اگر افرادی به شدت در حال فروش ان ارز دیجیتال هستند، متوجه می شویم که یک خبر منفی منتشر شده است. و بهتر است اگر ما هم آن ارز دیجیتال را داریم، سریعا فروشنده اش شویم و برعکس اگر دیدیم که خرید یک ارز دیجیتال زیاد شده و رنگ سبز این نمودار درحال زیاد شدن است پس متوجه می شویم یک خبر مثبت آمده باشد و خیلی از افراد به این دلیل تمایل به خرید آن ارز دیجیتال پیدا کرده باشند.
دقت داشته باشید که این نمودارعمق بازار برای سفارشاتی هست که هنوز انجام نشده است. و افرادی هستند که روی قیمت های مختلف سفارش خرید یا فروششونو گذاشته اند. و هنوز آن سفارششان تایید نشده است.
اما نکته مهمی که هست اینه که ما فقط فروشندگان و خریدارانی را مشاهده می کنیم که سفارش خودشان را از نوع لیمیت ثبت کرده باشند. اگر فروشنده یا خریداری سفارش خودش را به صورت شرطی ثبت کرده باشد مثل استاپ لیمیت، تا زمانی که آن شرط و آن استاپ اتفاق نیفتاده، عملا آن سفارش را نمی توانیم داخل نمودار ببینیم.

عمق بازار و کاربرد آن

در این مقاله به بررسی اصطلاح عمق بازار میپردازیم. ویژگی رصد کردن عمق بازار به راحتی می‌تواند میزان عرضه و تقاضای موجود در بازار بورس را در قیمت‌های متفاوت که خریداران و فروشندگان در لحظه ثبت میکنند را به ما نشان ‌دهد. به عبارت دیگر عمق بازار عبارت است از مقدار سفارش‌های ثبت شده برای خرید یا فروش یک سهم در قیمت‌های مختلف. یکی از ویژگی های مهم بالا رفتن عمق بازار می‌تواند نقد شوندگی بهتر و روانتر سرمایه افراد معامله گر در بازار باشد. این اهرمی است که افرادی که سرمایه های کلان‌تر نیز دارند به راحتی با دیدن ارزش معاملات یک سهم خاص از سایت Tsetmc.com می‌توانند با خیال راحت از اینکه نقد شوندگی سرمایه آنها به مشکلی نمیخورد، وارد یک سهم بشوند. معاملات در بازار عمیق با سرعت بالا انجام می‌شود و این یک فاکتور مهم در جذابیت بازار می‌باشد.

دیدن عمق بازار چه سودی برای ما میتواند داشته باشد؟

در اینجا لازم است نکته مهمی را به شما بگوییم که شاید سال‌ها از دید یا توان فعالان و معامله‌گران بازار بورس خارج بوده است و آن ویژگی زیر سفارش ها یا همان بحث زیر اوردرها (Under orders) می‌باشد. همانطور که میدانید در سال‌های قبل شما نهایتا تا سه ردیف در جهت تقاضا یا خرید و سه ردیف در جهت عرضه یا فروش را میتوانستید رصد کنید. در اینجا یکی از کارهایی که مثلا حقوقی ها یا بازیگردان های یک سهم می‌توانند به راحتی بکنند چون دسترسی به عمق بازار و سطوح عرضه و تقاضا را داشتند میان در یک سهم خاص که ارزنده میباشد اوردر یا سفارش ترس بگذارند که در سه تا پنج ردیف برای کدهای حقیقی بازار قابل رویت است و بعد با سنگین کردن صف فروش حاصل از ترس ایجاد شده توسط کدهای حقیقی بیایند با کدهای دیگر خودشان از ستون تقاضا کم کم سهم را در قیمت پایین جمع کنند و به اصطلاح سهام ارزنده را در قیمت بسیار پایین از دست کدهای حقیقی موجود در بازار خارج بکنند. حال شما فرض کنید این سفارش‌های دو طرف عرضه و تقاضا تا 20 ردیف باز باشد و کلیه معامله گران در لحظه به آن دسترسی داشته باشند. اینجا یکی از سودهایی که برای کدهای حقیقی موجود در بازار دارد این است که دیگه با مشاهده سه ردیف مثلا صف فروش براحتی گول نمیخورند چون تا 20 ردیف را دسترسی رویت دارند و اگر هم حقوقی سهم یا افرادی بخواهند در سهم بازی ایی را شروع بکنند کارشان بسیار سخت می‌شود و با منابع مالی قبلی خود نمی‌توانند به اهداف خود در بالا یا پایین بردن قیمت سهم برسند. نکته دوم یا مزیت دومی که اینکار دارد میتواند این باشد که گذاشتن صف خرید یا صف فروش توسط حقوقی‌های بزرگ یک سهم تا سه ردیف بسیار آسانتر از این است که بخواهند مثلا 20 تا 30 ردیف اوردر ترس یا حمایتی بزارن و بعد بخوان کنسل کنن و از صف مثلا فروش خارج بشن و به صف خرید بپیوندند. چون در این حالت براحتی می‌توان قدرت‌ سفارش‌های هر طرف تقاضا را دید و اگر کدهایی بخواهند از صف فروش به صف خرید یا از صف خرید به فروش در حجم بالا منتقل شوند تا جهت قیمتی سهم را تغییر بدهند، می‌توان در لحظه آن را مشاهده کرد و تصمیم بهتری برای ماندن یا خروج از سهم گرفت.

این نکته را هم بهتر است یاد آور شویم دسترسی عمق بازار برای بازار ارزهای دیجیتال هم می‌تواند بسیار مفید باشد و تنها مختص به بورس ایران نمی‌باشد. در بازار بورس تهران حقوقی های بزرگ و بازارگردان‌ها عمق بازار را دستکاری می‌کنند و در بازار ارزهای دیجیتال این کار را نهنگ‌های بازار میتوانند انجام بدهند. یعنی فرد یا افرادی که به میزان خیلی زیادی از یک ارز را در کیف پول یا ولت‌های خود نگهداری می‌کنند.

نمودار عمق بازار

به حالتی که روی نمودار قیمت سهم قسمت عرضه و تقاضا مشخص می شود یعنی به عنوان مثال یک سمت کف حمایتی یا کف فروش شکل میگیرد و از آن نقطه سهم شروع به رشد میکند به این حالت که روی نمودار سهم ایجاد میشود اصطلاحا نمودار عمق بازار سهم میگویند. نوعی دیگر از تعریف نمودار عمق بازار سفارشات خرید و فروشی هستند که ثبت شده اند ولی هنوز انجام نشده‌اند که در این حال روی نمودار یک دره یا قله ایجاد می‌شود که پایین ترین قسمت آن در حقیقت عمق بازار سهم را به ما روی نمودار نشان میدهد. در بازار ارزهای دیجیتال اصطلاح Depth of Market یا DOM بیانگر همین نمودار عمق بازار می‌باشد.

دسترسی به عمق بازار

در ابتدا دسترسی به عمق بازار در بازار بورس تهران فقط مختص به شرکت های خاصی همچون شرکت‌های دارای مجور پردازش اطلاعات مالی بوده است. بعنوان مثال یکی از این شرکت‌ها گروه پردازش اطلاعات مالی مبنا میباشد که وظیفه پردازش و تحلیل داده ها و اطلاعات مالی و بورسی شرکتها را بر عهده دارد. در فروردین سال 1401 دولت تصمیم گرفته برای شفاف سازی بیشتر دسترسی دیدن عمق بازار تا 20 ردیف در جهت عرضه و تقاضا را به کلیه افراد دارای کد بورسی بدهد. امیدواریم با شفاف سازی بهتر بازار سرمایه ایران کمک خوبی به تشویق دیگر سرمایه ها برای ورود به این بازار بشود و همه بتوانند از منافع این تصمیمات بهره ببرند.

عمق بازار برای همه سهام‌داران قابل رویت شد

تعداد زیادی از سهامداران حاضر در بورس خواستار دیدن عمق بازار و همه مظنه‌های قیمتی سهم‌ها بودند که سازمان بورس این قابلیت را برای همه فراهم کرده است.

به گزارش ایران اکونومیست، یکی از موضوعاتی که در سال‌های گذشته مورد اعتراض بسیاری از سهامداران حقیقی و خرد بازار سرمایه قرار گرفته بود، به موضوع دیده نشدن عمق بازار توسط آنها باز می‌گردد.

این مزیت برای برخی سهامداران حقوقی قابل رویت بوده است و آنها می‌توانستند براساس عمق بازار تصمیم گیری کنند و معاملات خود را انجام دهند.

در سامانه فارس من نیز تعدادی از مخاطبان ایران اکونومیست در ماه‌های گذشته درخواستی با عنوان «سفارش‌های خرید یا فروش سهام برای سهامداران قابل رؤیت باشد» به ثبت رساندند. در پویش آنها آمده است: «همان گونه که همه سهامداران خرد و مردم عادی مستحضر هستند، مردم عادی فقط می‌توانند ۵ ردیف از تمامی سفارش‌های خرید و فروش ثبت شده در سمت خرید و فروش برای سهام را در سامانه‌های کارگزاری و سایت سازمان بورس مشاهده کنند.

در حالی که کارگزاری‌ها و بعضی از خواص به تمامی سفارش‌های ثبت شده در سمت خرید و فروش دسترسی دارند. همان طور که رئیس قوه قضاییه در صحبت‌های خود بدان اشاره کرد، این خود باعت بوجود آمدن انواع رانت می‌شود. قطعا مردم عادی با دیدن تمامی سفارش‌های سمت خرید یا فروش بهتر می‌توانند در خرید یا فروش سهام خود تصمیم گیری کنند، اما در حال حاضر این امکان فقط برای کارگزاریها در دسترس هست. امضاء کنندگان این کمپین از سازمان بورس به عنوان متولی این امر عاجزانه تقاضا داریم این امکان را برای مردم عادی فراهم کنند تا زمینه رانت کمتر شود».

پیگیری های انجام شده نشان می دهد از ابتدای هفته جاری عمق بازار در نسخه‌های دسکتاپ کارگزاری ها برای همه سهامداران قابل رویت بوده و سازمان بورس این ویژگی را برای همه سهامداران ایجاد کرده است تا آنها نیز از این مساله بهره مند شوند.

* عمق بازار در بورس چیست؟

عمق بازار نشان دهنده میزان خریداران و فروشندگان در یک بازار است. اگر میزان خریدار و فروشنده همواره در حدی باشد که بدون صف خرید و فروش، هر موقع شما مایل بودید بتوانید سهامی را بخرید یا بفروشید، اصطلاحا می‌گوییم عمق بازار زیاد هست. پس عملا بازارهای عمیق دارای قابلیت نقد شوندگی بالایی هستند و سرعت انجام معاملات در آنها بالا است.

به عبارت دیگر، عمق بازار در ساده‌ ترین تعریف، مقدار سفارش ‌های ثبت شده برای خرید یا فروش یک دارایی در قیمت‌ های مختلف را نشان می ‌دهد. به بیان دیگر هرگاه میزان عرضه و تقاضا به اندازه‌ ای باشد که سهامداران بدون قرار گرفتن در صف خرید یا فروش بتوانند داد و ستد مورد نظر خود را انجام بدهند، اصطلاحا می‌گوییم عمق بازار زیاد است.

* مشاهده عمق بازار چه قابلیت هایی را برای سهامداران ایجاد می‌کند؟

اطلاعات عمق بازار، معامله ‌گران را قادر می ‌سازد تا یک نمای کلی از تمام سفارشات مرتبط با یک نماد را مشاهده کنند. به کمک این قابلیت می ‌توان جهت احتمالی حرکت قیمت یک سهم را تعیین کرد. همچنین این ویژگی به معامله ‌گران کمک می ‌کند تا از نوسانات کوتاه ‌مدت قیمت، به نفع خود استفاده کرده و سود ببرند. به عنوان مثال، اگر شخصی بخواهد در یک نماد، سهام زیادی بخرد، داده‌های عمق بازار به وی اجازه می ‌دهد تا میانگین قیمت خرید را تخمین بزند.

با نمودار عمق بازار می ‌توان سفارش ترس و سفارش حمایت را بهتر تشخیص داد و در دام این سفارش‌ ها نیفتاد. سفارش ترس، سفارش فروشی است که جهت ایجاد اطمینان کاذب در خصوص منفی بودن ادامه روند سهم ثبت می‌ شود. به سفارش ترس، سفارش فروش جعلی (fake order) نیز گفته می ‌شود.

همچنین سفارش حمایت یا طمع، سفارش خریدی است که بازیگر سهم با هدف پشتیبانی از سهم و ایجاد انگیزه خرید یا نگهداری کاذب سهم در سهامداران ثبت می‌کند.

با استفاده از نمودار عمق بازار می‌ توان تفاوت خرید و فروش در قیمت مورد معامله را مشاهده کرد. این قابلیت می ‌تواند میزان نقد‌شوندگی، عرضه و تقاضای کل در نماد مورد نظر را بهتر نشان دهد عمق بازار چیست و سهامدار تشخیص بهتری برای انجام معامله خواهد داشت.

اطلاعات عمق بازار به صورت لحظه‌ای بروز شده و معامله‌ گران می ‌توانند تصمیمات خود را بر اساس جدیدترین آمار اتخاذ کنند.